Ieder jaar voor een (hopelijk) volle kerk een geïnspireerde overweging schrijven over dezelfde schriftlezing: voor veel voorgangers is dit een flinke uitdaging. Gelukkig is het kerstverhaal volgens het Evangelie naar Lucas een schitterende tekst, die vanuit veel verschillende invalshoeken bekeken kan worden. In het onderstaande noem ik er een aantal.
Als je geschoold bent in de taal van de Bijbel zou je er bijna overheen lezen, maar wát een statement wordt er gemaakt in de perikopen van deze zondag! Aan de hand van zeer herkenbare voorbeelden wordt het perspectief duidelijk gemaakt waarmee God naar ons menselijke handelen kijkt.
De Ezechiëlperikoop is een harde aanklacht tegen machtsmisbruik. De troostende woorden van JHWH die op deze aanklacht volgen, zijn balsem voor de verdrukte ziel: ‘Ik zal zelf naar mijn schapen omzien en zelf voor ze zorgen’ (Ezechiël 34:11). De evangelist Johannes neemt deze woorden van Ezechiël op en wijst op Jezus als de goede Herder, in tegenstelling tot de slechte herders die er ook zijn. In een andere tijd en context blijken de oude woorden opnieuw betekenis te krijgen. Lukt dat in onze tijd en context ook?
In de perikopen voor deze zondag wordt de verantwoordelijkheid voor de ander bijzonder scherp aangezet. Zorg dragen voor de ander is niet alleen belangrijk in materieel opzicht, maar ook in moreel opzicht. In mijn eigen praktijk merk ik dat deze gedachte niet meer vanzelfsprekend is. Deels is dat een terechte angst om de ander de maat te nemen. Maar wanneer slaat deze bescheidenheid om in onverschilligheid? De teksten van deze zondag geven alle aanleiding om hierover verder te denken.
De verhalen die het leesrooster voor deze zondag aanbiedt, zijn zo rijk aan symboliek en betekenis dat het bijna ondoenlijk is om alle facetten te belichten. Beide verhalen zijn ook heel bekend en er is veel materiaal over te vinden, dus ik beperk me vooral tot wat bij mij bleef haken.
De perikoop uit Jesaja is een vrij ontoegankelijke tekst. De Nieuwe Bijbelvertaling grijpt behoorlijk in om de tekst enigszins begrijpelijk te maken. Het grote verschil met de meer letterlijke Naardense Bijbel of Herziene Statenvertaling valt meteen op. Het is ook wel belangrijk om te begrijpen waar deze perikoop over gaat. De tekst is er belangrijk genoeg voor. Deze legt daarnaast een stevige bodem onder de bekende woorden uit het evangelie, Matteüs 5:13-16.
Het onbekommerd genieten van wat je hebt is niet zo vanzelfsprekend en onschuldig als het lijkt. Dat maken de perikopen die voor deze zondag op het leesrooster staan ons wel duidelijk. Het zijn ongemakkelijke teksten voor een gemiddelde Nederlandse kerkganger, die zich toch eerder met de rijken uit deze teksten kan vergelijken dan met de armen.
De Paasnacht, met zijn volheid van liturgie, leent zich niet voor een overweging vol exegetische vondsten of uitgebreide analyses. De vele lezingen voeren je als vanzelf door de nacht en raken aan de grote thema’s van deze nacht: schepping, bevrijding, dood en leven, vernieuwing, verzoening, vreugde, opstanding. Zelf preek ik nooit in de Paasnacht, want wat valt er nog toe te voegen aan al die woorden die al klinken?
De bijbelteksten die het leesrooster aanreikt op de eerste zondag van Advent, vervullen mij elk jaar weer met enig ongemak. De herfst, met zijn eschatologische teksten, is nu voorbij. Het is moeilijk om deze eschatologische teksten aan je gemeente uit te leggen. Ze werken vervreemdend en afstotend, in mijn gemeente althans.
