De twaalf profeten gelezen als één boek In deze bijdrage onderneem ik een poging om de twaalf profeten in de volgorde van de Hebreeuwse Bijbel te lezen als één samenhangend geheel. Per boek zoek ik naar vormgevende elementen binnen dat boek, naar eventuele verbindingen met andere boeken en naar een mogelijk doorgaande lijn door al […]

Inleiding Paulus introduceert zichzelf bij de gemeente in Rome met een concreet belang: hij hoopt zijn ideeën zo te kunnen presenteren, dat men hem in Rome gunstig zal ontvangen en vervolgens zal steunen als hij verder trekt naar Spanje (vergelijk 15:14-33). Het bijzondere aan deze brief is dat hij geschreven is aan een gemeente die […]

Inleiding De authenticiteit van Filippenzen is onomstreden — algemeen wordt Paulus erkend als de auteur. De integriteit staat daarentegen ter discussie. Velen beschouwen het geschrift als opgebouwd uit twee of zelfs drie verschillende brieven. Filippenzen zou dan een compilatie zijn uit de vroege kerk (tweede eeuw?). Inderdaad toont Paulus twee verschillende gezichten: in het eerste […]

Jozua? Als mensen die niet in ‘het bijbelvak’ zitten er iets van weten, is het meestal dat het om een oorlogsboek gaat. Vraag je naar de inhoud, dan komen er wat losse verhalen, zoals wat verteld wordt over Rachab en de val van. En verder denkt men te weten dat het er nogal bloedig aan […]

Het boek Richteren valt in drie delen uiteen: 1:1-3:4 (inleiding) en de hoofddelen 3:5-16:31 en 17:1-21:25. De ‘breuk’ tussen de hoofdstukken 16 en 17 wordt vooral gekenmerkt door het feit dat in het eerste deel de heldenverhalen over de richters een plaats vinden en in het tweede deel de ontbinding van de broederschap (lees: de […]

Het boek Leviticus bestaat hoofdzakelijk uit wetten over cultische zaken waarvan vele door de levieten werden uitgevoerd. Bijna de helft van de 613 wetten van de Thora staat in Leviticus, dat gaat over priesterschap, rituelen, vasten, zuiverheid en heiligheid. Het boek bevat bijgevolg weinig narratief materiaal. In feite zijn alleen Leviticus 10 en 24:10-26 echt […]

In het eerste deel van hoofdstuk 1 krijgt Mozes de opdracht tellingen te houden (1:1-2) vandaar dat het boek Getallen (Numeri) heet. Hiermee correspondeert – zowel qua personage, de plaats en de tijdsaanduiding – de afsluiting van het eerste hoofdstuk in vv. 17-19 (inclusie). Daartussen worden de gedelegeerden van elke stam die de telling zullen […]

Het boekje Klaagliederen heft een lange klacht aan over de stad die in puin ligt. Die stad is Jeruzalem, met haar tempelnaam Sion. Ze is ingenomen, ontvolkt, gedompeld in rouw. Prosodie en acrostichische structuur De klacht vormt één samenhangend dichtwerk. Zijn meest opvallende vormgegeven is het alfabetisch acrostichon. In een dergelijk acrostichon markeren de tweeëntwintig […]

RUIMTE EN TIJD De literaire categorieën ruimte en tijd vormen vrijwel altijd de grondslag van verhalend proza. Zij bieden de lezer de mogelijkheid vast te stellen waar en wanneer de gebeurtenissen in het verhaal zich afspelen. Daarnaast vormen ruimte en tijd de verbinding tussen de verschillende onderdelen van de tekst en zorgen zij ervoor dat […]