Twee verhalen, twee onafhankelijke vrouwen die beiden een huishouding voeren waar mensen komen en gaan en gastvrijheid hoog in het vaandel staat. Twee vrouwen die het beeld oproepen van de lofzang op de sterke vrouw in Spreuken 31:10-31.

Matteüs 18 laat zien dat ook de vroegste gemeente zich met uitdagingen omtrent de interne orde geconfronteerd zag. De omgang met schuld en vergeving speelde daarbij een centrale rol. In Matteüs 18:21-35 stelt Jezus dat de roeping tot vergeving geen grenzen kent. Tegelijkertijd schetst Hij hoe deze vergeving via een weg van berouw en het inzien van schuld bereikt wordt. Een recentelijk naar voren gebrachte notie dat vergeving in het Nieuwe Testament alleen door een hoger aan een lager geplaatste geschonken kan worden, vindt hier dus geen basis.

In de perikopen voor deze zondag wordt de verantwoordelijkheid voor de ander bijzonder scherp aangezet. Zorg dragen voor de ander is niet alleen belangrijk in materieel opzicht, maar ook in moreel opzicht. In mijn eigen praktijk merk ik dat deze gedachte niet meer vanzelfsprekend is. Deels is dat een terechte angst om de ander de maat te nemen. Maar wanneer slaat deze bescheidenheid om in onverschilligheid? De teksten van deze zondag geven alle aanleiding om hierover verder te denken.

Wie als kind van Abraham benoemd wordt, weet zich deel uitmaken van een eeuwenlange traditie van goddelijke ontferming en beloften. Wie tot de kinderen van Abraham gerekend mag worden, is een terugkerende discussie door het Lucasevangelie heen en wordt in Lucas 19 verbonden met Jezus’ identiteit als Mensenzoon.

Saul wil David doden en probeert hem te vinden. Zijn achtervolging moet hij staken vanwege de strijd tegen de Filistijnen. Maar na een veldslag tegen hen vervolgt hij zijn zoektocht naar David. David zoekt een veilig heenkomen en zet zich neer in het moeilijk toegankelijke gebied van de ‘bron Gedi’ (Hebr.: ‘ein-gèdi – 24:1). Saul gaat daar met drieduizend van zijn beste mannen naar hem op zoek. Hij zoekt hem tegenover de Steenbokrotsen. Dat is de plaatsnaam van een vrijwel ontoegankelijke plek.

In de voorgaande hoofdstukken, waarin de liefde van Sauls kinderen Michal (18:20-29; 19:11-17) en Jonatan (19:1-7; 20:1-43) voor David de groeiende haat van hun vader omlijst, was er al sprake van dat David moet vluchten. Zijn eerste gang is naar Samuël (19:18-24).

Voorafgaand aan deze perikoop horen we dat Saul met ‘een boze geest van de Eeuwige’ te maken heeft (19:9). Daardoor loopt David het gevaar gedood te worden. Michal blijkt het inzicht, de doortastendheid en het handelend vermogen te hebben om haar geliefde echtgenoot David te laten ontsnappen. Themawoorden zijn hier zowel ‘doden’ (Hebr.: moet, hif. – vier keer, in 19:11a.11b.15.17) als ‘ontsnappen’ (Hebr.: malath – vijf keer, in 19:10.11.12.17.18). De liefde van Michal wint het van de negativiteit van haar vader.

Uit Psalmen 15 kunnen we afleiden dat de Schriften partijdig zijn. Er wordt gekozen tegen degene die zijn of haar metgezel ‘lastert’ of ‘kwaad doet’ (Psalmen 15:3 – Naardense Bijbel). Die partijdigheid zien we terug in beide lezingen uit Tenach en Evangelie, waarin het gaat over onderlinge pijn tussen twee vrouwen. Bij Hanna en Peninna gaat de pijn over de liefde van een man en het wel of niet hebben van kinderen. Bij Marta en Maria draait de pijn om de goedkeuring van een man en de betekenis van dienstbaarheid. In beide verhalen worden bestaande patronen doorbroken.

‘Keer mij om naar U toe; keer ons toe naar elkaar.’ Wonderlijk hoe goed de lezingen van deze zondag bij elkaar passen. Allebei zijn ze samen te vatten in één woord, kernbegrip in de joods-christelijke traditie: ‘ommekeer’ (Hebr.: tesjoebhah). Of zoals opperrabbijn Jonathan Sacks het noemt in zijn boek Niet in Gods Naam: ‘hartsverandering’, de ‘omkeer’ (Gr.: metanoia) waartoe Johannes de Doper ons oproept aan het begin van het Marcusevangelie.