Het geheel van lezingen in de Paasnacht is bedoeld als één doorlopend verhaal, van Genesis tot het open graf: ‘door de duisternis naar het licht’. Er gaat aan het einde een sterk appel tot navolging vanuit. Daarom is de Paasnacht ook traditioneel een moment waarop nieuwe gemeenteleden zich laten dopen. Veel teksten kunnen als dooptekst worden opgevat: door de dood naar het leven.

Op deze derde zondag van de Veertigdagentijd nodigen drie teksten uit om vanuit de ervaring van de uittocht uit Egypte en Pasen terug te kijken naar de tijd daarvoor. Het verleden komt in een ander licht te staan, de betekenis van het heden komt scherper in beeld en minstens een deel van de huidige situatie krijgt een verklaring.

Het is nieuwjaarsdag, dus ook van mijn kant: de beste wensen voor het nieuwe jaar! Dat dit jaar een beter jaar mag worden dan het afgelopen jaar, dat gekenmerkt werd door de coronapandemie. Kerkelijk gezien is nieuwjaarsdag niet meer dan een dag waarop de nieuwe kalenders worden opgehangen. Maar het is ook de achtste dag na de geboorte van Jezus Christus. De dag waarop we erbij stilstaan dat Jezus volgens de traditie als joodse jongetjesbaby besneden werd, en zijn naam publiekelijk bekendgemaakt werd.

De zondag na Kerst is altijd een beetje een deceptie. Het feest waar je de hele tijd naartoe hebt geleefd, is geweest. In plaats van dat de glans van Kerst nog doorschijnt op deze zondag, maken velen juist een pas op de plaats, en pauzeren de kerkgang. Maar de lezingen van deze zondag maken die ‘pas’ niet: die gaan volop verder. Ze gaan in op de belangrijkste vraag: wat met het Kind is begonnen, wat gaat dat allemaal betekenen?

Met alleen licht dat opgaat, ben je er nog niet. Er moet ook in geleefd worden om het te laten uitstralen.

Het moet nog Pasen worden op het moment dat ik dit schrijf. Een leeg Pasen, althans wat betreft de vele kerkruimten die niet door opgewekte christenen worden bevolkt; zij allen moe(s)ten dit jaar het lijden, het sterven en de verrijzenis van hun Heer aan huis gebonden vieren. Je zou bijna zeggen: zo leeg als dit jaar is het graf van Christus – waarvan de liturgische ruimte ook symbool is – nog nooit geweest.

De vreugdevolle belofte van de Kerstnacht is bestemd voor alle mensen, ook voor de heidenen, de volkeren. Dit vertelt de lezing van Jesaja 8:23b-9:7, dit vertelt Psalmen 96 en dit vertelt op geheel eigen wijze ook Lucas 2:1-20. Dit bekende, zogenoemde ‘kerstevangelie van Lucas’ speelt zich af in het verborgene van Israëls geschiedenis, maar niet zonder gebruik te maken van de grote openbare wereldgeschiedenis. Het verhaal is geworteld in de Joodse traditie, maar gaat alle ‘mensen met goede bedoelingen’ (Gr.: anthroopois eudokias – Lucas 2:14) aan.

Even voor de lezing van vandaag uit 2 Samuel 7 lezen we hoe God David rust heeft gegeven van de vijanden in het rond. Chiram, de koning van Tyrus heeft voor David een huis laten bouwen (2 Samuël 5:11). God zelf komt tekort: ‘Ik heb in geen huis gewoond, van de dag af dat Ik de kinderen Israëls uit Egypte omhoog leidde tot deze dag. Ik heb gewoond in een tent, in een tabernakel’ (7:6).

De tweede tempel moest op bevel van de Perzische koning Cyrus op de plaats worden gebouwd waar vóór de ballingschap de eerste tempel had gestaan. De tweede tempel zal waarschijnlijk zijn gegrondvest boven op de oude fundering die er nog lag (Ezra 3:10). Zo luidde immers het bevel: ‘De fundamenten moeten dezelfde blijven’ (6:3 –NBV). Beter is het dan ook niet te spreken van de bouw van de tweede tempel, maar van de herbouw van de eerste tempel.