Israël leeft te midden van andere, machtigere volkeren. Hoe dan omgaan met elkaar, met leiderschap, het verlangen naar vrijheid, maar ook naar bestaanszekerheid? Tegen die achtergrond schrijven bijbelse auteurs de verhalen over de uittocht.

Hergeboorte, de Geest aan het werk, Gods adem, sabbat, uitzending, vrede en een onrustig uitzien naar vaste grond voor Gods toekomst: dat zijn de terugkerende thema’s in de lezingen voor deze zondag.

Evenals voor de Goede Vrijdag voert het Oecumenisch Leesrooster voor de Paaswake jaarlijks dezelfde lezingen op. Voor de Paaswake zijn dat er tien: drie uit de Tora, vier uit de profeten, twee uit de brieven en ten slotte het opstandingsevangelie, dit jaar volgens Matteüs. Het rooster geeft ook aan welke psalmen die lezingen kunnen afwisselen.

In het voorgaande hoofdstuk vertelde Mozes aan het volk wat de Heer had gezegd: ‘Halverwege de nacht (Gr.: peri mesas nuktas – Septuaginta) ben Ik het die uittocht houdt uit Egypte’ (Exodus 11:4 – Naardense Bijbel. Welnu, zodra er klinkt: ‘Het geschiedt halverwege de nacht’ (Gr.: egenèthè de mesousès tès nuktos – 12:29), weten wij: het beslissende moment is aangebroken. Want wat de Heer via Mozes aan het volk vertelde, staat nu te gebeuren. Hij zal uittocht doen uit Egypte. En wat de Heer verder nog in het voorgaande hoofdstuk vertelde, gebeurt eveneens.

Een middeleeuws rijmpje luidt: Littera gesta docet, quid credas allegoria / moralis quid agas, quo tendas anagogia. Vrij vertaald: ‘De letter van de Schrift leert je de gebeurtenissen; wat je moet geloven leert de allegorie; de moraal wat je moet doen; waarnaar je moet streven, de anagogie.’ Vier invalshoeken om een tekst te benaderen. Deze methode is nog altijd vruchtbaar bij het beluisteren van een bijbeltekst.

Zalig Pasen! Na een veelbewogen nacht is alles ten goede gekeerd. ‘Toen zong Mozes’, beginnen de meeste vertalingen Exodus 15. ‘Dan zingt Mozes’, heeft de Naardense Bijbel. Het Hebreeuws kan ook vertaald worden met: ‘Dan zal Mozes zingen (…)’ De rabbijnen zien er een verwijzing in naar de opstanding. Dan zal Mozes zingen! Want zijn lied is toekomstmuziek. Het zonet gebeurde is een telelens waardoor de overwinning op alle vijandige machten zichtbaar is. ‘Dan zal het woord geschieden, dat geschreven is: De dood is verslonden tot overwinning’ (1 Korintiërs 15:54 – Statenvertaling).

In het liturgische spel van de Veertigdagentijd, tijd van inkeer, boete en verzoening, worden grote lofzangen vermeden. Het ‘groot Gloria’ en het ‘Halleluja’ blijven achterwege. Het Gloria klinkt pas weer, voluit met klokgelui, aan het begin van het driedaagse Paasfeest, op de avond van Witte Donderdag. Het Halleluja, die feestelijke en bijna uitzinnige kreet, wordt pas aangeheven na het epistel in de Paasnacht, als aankondiging van het opstandingsevangelie. Goede Vrijdag lijkt ontdaan van lofzangen. Maar schijn bedriegt.

Met de aankondiging van de tiende plaag in Exodus 11 is de onwil van Farao om het volk te laten vertrekken duidelijk geworden. Hoofdstuk 12 is de keerzijde van dezelfde medaille: de radicale vernieuwing die de uittocht voor de zonen van Jakob-Israël betekent.

De Israëlieten, net vertrokken uit het diensthuis, werden doodsbang toen Farao met zijn leger hen inhaalde. De Heer redde hen van de ondergang (Exodus 14:9-14). Op deze Paasdag zingt de kerk met woorden van Israël: ‘Ik zal niet sterven, maar leven en de daden van de Heer verhalen.’ Zij herkent haar Heer Jezus Christus in de afgekeurde steen die een hoeksteen werd. Hij is gestorven en leeft (Psalmen 118:17.22).