Hoewel het alweer enige tijd geleden is dat een Trendbericht Homiletiek in Handelingen verscheen, blijft de preek aandacht krijgen, zoals in het recente themanummer De magie van het gesproken woord (2020/1). In dit trendbericht concentreer ik mij op een paar ontwikkelingen in het vakgebied van de afgelopen vijf jaar, 2015-2020.

Leraren hebben in hun professionele handelen te maken met de ambiguïteit en contingentie van de onderwijspraktijk, met het oog op het realiseren van goed onderwijs. Leraren zullen daarom voortdurend wikken en wegen. Ze moeten zowel in staat zijn aan te voelen wat verschil maakt en wat er speelt, als ook de toekomst openhouden: twee cruciale aspecten.

Werkers in de zorg, de kerk en het onderwijs worden net als andere professionals geacht te weten wat te doen. Ze komen in hun werk voor situaties te staan waarin soms wel en soms niet of maar nauwelijks duidelijk is wat er aan de hand is. Om dan te weten wat hen te doen staat, hebben professionals niet enkel ambachtelijkheid maar bovendien nood aan praktische wijsheid.

Ter afsluiting van dit nummer verbindt Hans Schilderman drie conclusies aan de observaties die door diverse auteurs zijn neergelegd over ‘praktische wijsheid’. Wat kunnen we meenemen in professioneel optreden?

De vraag naar praktische wijsheid hoor je nogal eens in de peinzende vorm: ‘Wat is wijsheid?’ oftewel: ‘Wat moeten we in godsnaam doen?’ Het is een vraag die gesteld wordt als de gewone manier van doen niet meer blijkt te werken. Dan helpen soms oude verhalen, die je de goede richting wijzen.

Zaaiers hielden Van Gogh (1853-1890) zijn hele kunstenaarsleven bezig. In totaal maakte hij meer dan dertig tekeningen en schilderijen met hetzelfde thema. Deze zaaier schilderde hij in het najaar van 1888. Van Gogh gebruikte hier kleuren die emotie en hartstocht moesten uitdrukken. Hij gaf de hoofdrol aan het groengeel van de lucht en het paars van het veld. De helgele zon lijkt wel een stralenkrans die van de zaaier een heilige maakt.

We spreken met Paul van Tongeren (1950). Hij is een Nederlands filosoof en theoloog, gespecialiseerd in ethiek. Vanaf april 2021 mag hij als Denker des Vaderlands de stem van de filosofie in het publieke debat laten klinken.

Mijn promotieonderzoek richtte zich op de zoektocht naar zingeving door ouderen. Het fenomeen van ouderen met een ‘voltooid leven’, dat de laatste jaren veel publieke aandacht heeft gekregen in Nederland, laat zien dat het vinden van zin op hogere leeftijd niet vanzelfsprekend is. Want hoe vinden we zin in een leven dat steeds meer getekend wordt door afhankelijkheid, kwetsbaarheid, verlies en gebreken? Waar houden we ons aan vast wanneer de dood steeds dichterbij komt? En hoe vinden we überhaupt betekenis nu de religieuze ‘grote verhalen’, die sinds mensenheugenis de vragen rond leven en dood beantwoordden, veel van hun zeggingskracht verloren hebben?

‘Weg ermee!’ en ‘Nee, dat kan echt niet meer’ was de reactie in 2016, gevolgd door ‘Racistisch’ in 2020, toen er nieuwe commotie ontstond over een gewraakte strofe in een lied van Willem Barnard: ‘De negers met hun loftrompet, /de joden met hun ster, / … Is het niet van belang, alvorens een lied te schrappen of niet meer te zingen, de tekst eerst te doorgronden? Wellicht wil de strofe iets heel anders zeggen dan er in deze tijd in wordt gehoord.