Wat is de grondmelodie in het werk van Etty Hillesum? Tom Jorna ervaart haar oeuvre als een mystieke symfonie, waarin uiteindelijk de vele thema’s en melodieën uitmonden in één grondmelodie: God die liefde is en liefde doet uitdelen. ‘Laten we luisteren hoe uit al haar thema’s, diepe tonen, dissonanten en harmonie, gaandeweg die grondmelodie steeds helderder gaat klinken.‘
In haar column in het dagblad Trouw van 21 mei brak de filosofe en publiciste Welmoed Vlieger een lans voor innerlijkheid. Innerlijkheid, zo schreef ze, is dat wat we nodig hebben om ons te weer te stellen tegen de (on)zin van sociale media, zoals facebook en twitter. Via deze media worden heel wat gegevens over jezelf vastgelegd en door je surfgedrag ook blootgelegd. Eens gemaakte fouten of onbezonnen acties lijken daar voor de eeuwigheid vastgelegd en wat dat betreft lijkt God barmhartiger dan facebook.
Het thema nieuwe luxe is heel dubbel. Niet omdat luxe ambivalent is, maar omdat het thema voorbij lijkt te gaan aan conflicten in ons samenleven die zich ondubbelzinnig aandienen. Nieuwe luxe vertoont een sterke gelijkenis met het goud waarover Augustinus spreekt. Augustinus zegt namelijk: het goud ligt voor je neus, het staat tussen ons in en het is aan ons, aan jou – zegt hij met nadruk – wat je ermee doet.
Veel mensen zijn tegenwoordig bezig met ‘ontspullen’ en minimalisme is een trend. Denk aan de populariteit van de Netflix-serie rondom opruimgoeroe Marie Kondõ. Ook de groeiende interesse voor retraites, meditaties en mindfulness laat een behoefte aan eenvoud te zien. Loskomen van alle afleiding en een versimpeling van het leven is iets waar velen naar verlangen.
De meeste liederen van Hildegard van Bingen zijn opgenomen in de Symfonie van de harmonie van hemelse openbaringen. Met deze titel geeft Hildegard aan dat ze in haar visioenen zowel Gods woord ervoer als muziek in allerlei toonaarden. Is er in haar visioenentrilogie Liber Scivias sprake van symfonie en harmonie en in hoeverre speelt spiritualiteit daarbij een rol?
Binnen het muzikale werk van Hildegard van Bingen neemt het gezang en mysteriespel Ordo Virtutum (de Rei der Deugden) een bijzondere plaats in. Het werd gecomponeerd door Hildegard zelf. In 1152 werd het opgevoerd bij de viering van de intrede van Hildegard en haar medezusters in het klooster De Rupertsberg te Bingen. Dit nieuwe klooster werd ervaren als ‘een nieuw Jeruzalem’. Waarschijnlijk is toen de Rei der Deugden opgevoerd.
Waken in bijbelse zin is een bewust afwijken van de natuurlijke gang van zaken. Op de achtergrond staat het biologisch ritme dat we kennen uit het scheppingsverhaal: ‘Zo werd het avond en morgen: de eerste dag’ (Genesis 1:5). Onder normale omstandigheden voegt de mens zich naar dit voorgegeven patroon, ook de vrome mens: ‘Bij mijn neerliggen en mijn opstaan zal ik de Eeuwige prijzen.’ Waken is daarentegen een vrijwillig doorbreken van het gewone ritme van slapen en wakker zijn.
Van de 38 jaar bij de Koninklijke Marine bracht Matthieu J.M. Borsboom vele jaren op zee door. Maar hij was ook langdurig in Afghanistan. Vele uren stond hij op wacht: op de brug van schepen, varend en aan de wal, en op kazernes. Het geloof als leidend principe – hij groeide op in een warm nest, een rooms katholiek gezin met een oecumenische inslag – heeft hem hierbij altijd vergezeld. Herademing vroeg hem, als oud beroepsmilitair én actief rooms-katholiek, om een bijdrage voor dit themanummer ‘Waken’.
Saskia Hoogervorst (1972) groeide op in een muzikaal en gelovig gezin. Haar vader was kerkmusicus, haar moeder kleuterjuf en zij studeerde later theologie. Dit heeft het leven van Saskia diepgaand beïnvloed. Ze ging naar het conservatorium en haalde recentelijk een lesbevoegdheid om godsdienst/levensbe-schouwelijke vorming te kunnen geven. Saskia vertelt over haar leven met muziek en de betekenis van polyfonie daarin.
