Waken in bijbelse zin is een bewust afwijken van de natuurlijke gang van zaken. Op de achtergrond staat het biologisch ritme dat we kennen uit het scheppingsverhaal: ‘Zo werd het avond en morgen: de eerste dag’ (Genesis 1:5). Onder normale omstandigheden voegt de mens zich naar dit voorgegeven patroon, ook de vrome mens: ‘Bij mijn neerliggen en mijn opstaan zal ik de Eeuwige prijzen.’ Waken is daarentegen een vrijwillig doorbreken van het gewone ritme van slapen en wakker zijn.

Van de 38 jaar bij de Koninklijke Marine bracht Matthieu J.M. Borsboom vele jaren op zee door. Maar hij was ook langdurig in Afghanistan. Vele uren stond hij op wacht: op de brug van schepen, varend en aan de wal, en op kazernes. Het geloof als leidend principe – hij groeide op in een warm nest, een rooms katholiek gezin met een oecumenische inslag – heeft hem hierbij altijd vergezeld. Herademing vroeg hem, als oud beroepsmilitair én actief rooms-katholiek, om een bijdrage voor dit themanummer ‘Waken’.

Een medemens in zijn stervensuur nabij zijn. Daarover gaan deze portretjes van mensen die waken. Veel mensen die waken. Veel mensen ’waken’. Sommigen doen dit beroepsmatig, zoals op de Intensive Care van een ziekenhuis of een hospice, maar vaak nemen vrijwilligers belangeloos de taak van waker op zich. Herademing sprak met drie van hen en […]

In Nederland is de afgelopen decennia een traditie gegroeid van waken tegen geweld en onrecht. Bekend is de Franciscaanse Vredeswake tegen kruisraketten die in de jaren 1980 plaatsvond bij de militaire basis in Woensdrecht. In de jaren 1990 ontstonden bij ’grensgevangenissen’ in Amsterdam, Rotterdam en Zeist wakes tegen het vluchtelingenbeleid van de overheid. Gerard Moorman, lid van de Jeannette Noelhuisgemeenschap in Amsterdam, vertelt over de wakes op Schiphol.

Mijn kennismaking met Thomas Merton dateert uit de jaren ’80 van de vorige eeuw. Ik had, na veel aarzelen, militaire dienst geweigerd. Na de vervangende dienstplicht deed ik mee met de wakes van de Franciscaanse Vredeswacht in Woensdrecht en de demonstraties tegen kruisraketten. Toch was ik onrustig op zoek naar een engagement met de wereld, […]

Profeten voorspellen niets. Bijbelse profeten de naam waardig, duiden de werkelijkheid. Zij zijn waakzaam en ‘lezen’ de tijden. Profeten interpreteren, waarschuwen tegen onrecht, spreken heilsverwachtingen uit, maar zeggen zo nodig ook het oordeel aan. Zo geven zij betekenis aan de context waarin mensen leven. Bij de woorden van profeten blijft de toekomst open. Immers, alleen […]

Als je geen woorden hebt en niet stil wilt zijn, kun je dan zingen? Als je boos of blij bent, bijvoorbeeld, dan kun je je emoties uitzingen. Maar kun je de tekst van een lied ook ‘naar binnen’ zingen? In de him ten vlucht regenwulpen zmgt de hoofdpersoon luidop psalmen, in zijn eentje slingerend op […]

‘Vertrouw op God, maar bind wel je kameel vast.’ Deze bekende uitspraak die aan de profeet Mohammed wordt toegeschreven, neem ik zeker ter harte bij het betreden van een gevangenis. Voor mij heeft het duidelijk met het thema ’waken’ te maken. Ik zal alert en wakker moeten zijn en waken over mezelf en mijn spullen, […]

Waken, het lijkt niet meer van deze tijd. Want waken is wachten en dat doen we niet graag. We zijn ingesteld geraakt op snelheid en efficiëntie, terwijl waakzaam wachten om onverdeelde aandacht vraagt. De Franse Filosofe Simone Weil verbindt deze drie: waken, wachten en aandachtig zijn. Voor haar zijn ze onlosmakelijk verbonden. Waken valt niet […]