God schonk de mogelijkheid om als persoon te bestaan ook aan de mens, als zijn beeld en gelijkenis. Theosis betekent dat het sterfelijke in relatie met de Onsterfelijke wordt gebracht en voorgoed zal delen in diens eeuwig leven. Jezus heeft de laatste vijand die het ons verhindert persoon te worden, de dood, overwonnen en de weg geopend naar de theosis. Een verkenning, aan de hand van de Grieks-orthodoxe theoloog Ioannis Zizioulas.

Mor Polycarpus, aartsbisschop van de Syrisch-orthodoxe kerk van Antiochië in Nederland, legt uit wat het begrip theosis inhoudt. ‘Behulpzaam op de weg daarnaartoe zijn gebed, meditatie, vasten en de sacramenten.’

In de Bijbel en in het vroege christendom vinden we de traditie van de ‘wonderbaarlijke ruil’: de visie dat de mens deel krijgt aan het goddelijke mysterie. Augustinus beschrijft in zijn kerstpreek de beweging die de verlossing van de mens beoogt: Gods Zoon werd Mensenzoon om de mensen tot zonen en dochters van God te maken. Dit sluit aan bij wat men de ‘wonderbaarlijke ruil’ noemde.

Wat gebeurt er als wij God ontmoeten? Wat gebeurt er dan aan ons? Geloven begint met aangeraakt worden. Dit maakt het mogelijk dat wij ‘deel krijgen aan’ en van daaruit ‘deelnemen in’. Hiermee bewegen we ons in de theologie van het vroege christendom. Daarin werd gesproken over het participeren in het goddelijke leven, waardoor wij in contact komen met onze oorsprong: het beeld van God dat ons is ingeschapen.

Al bijna dertig jaar gaan we als gezin met dezelfde vrienden en hun kinderen in de herfstvakantie naar ‘ons’ huurhuis in de buurt van het Toscaanse Siena: vrijstaand, met van die grove, roestbruine stenen, en een flink stuk ruige grond eromheen. Soms komt er een kudde schapen voorbij, die zichzelf al van ver aankondigen door hun vriendelijke belletjes. We kijken ernaar in onze ligstoelen voor de podere. We praten, drinken cappuccino, lezen een boekje en soezen af en toe weg onder invloed van zon en wind.

Eigentijdse iconen, zo heeft Anne-Marie van der Wilt de iconen genoemd die zij gemaakt heeft. Ze licht toe wat iconen zijn en hoe ze tot de vervaardiging ervan kwam. ‘Het kijken naar een icoon maakt het mogelijk om contact te maken met Degene die is verbeeld.’

Niet alleen kijken wij naar de icoon, maar de icoon kijkt óns aan. Een uitleg over iconen en over de kersticoon in het bijzonder.

Ik ben een geordineerde maggidah, vertelster van inspirerende Joodse verhalen. In het achttiende-eeuwse chassidische Oost-Europa waren rondtrekkende maggidim al populair, toen mannen, en tegenwoordig, na een opleving van het neo-chassidisme in onze moderne westerse wereld, ook vrouwen. Door verhalen, bijvoorbeeld over chassidische rebbes, komt men dichter tot God en wordt men – door hun voorbeeld – een beter mens.

Er bestaat onder veel jonge mensen een verlangen naar eenwording en tegelijkertijd een behoefte aan richting. Jongeren belichamen de voorbeelden die zij zien in een spel van identificatie en navolging. Het christelijke geloof zou hierbij kunnen aansluiten.