Thomas Merton kende de spanning tussen spreken en zwijgen. In het klooster waar stilzwijgen de regel was, ervoer hij de druk van de non-verbale communicatie. Zijn boeken riepen zoveel respons op dat hij dit als een bedreiging ervoer voor zijn stille leven. Op den duur voelde hij zich echter geroepen om zich uit te spreken over maatschappelijke kwesties. Pas in de stilte van de bossen voelde hij hoe vruchtbaar de paradox is van zwijgen en spreken.

Binnen het jaarthema ‘Leven in contrasten’ gaat het maartnummer van Herademing over ‘zwijgen en spreken’. Uit de bijdragen komt naar voren dat in het geestelijke leven spreken en zwijgen niet tegenover elkaar geplaatst kunnen worden. Er is een spannende dynamiek, maar het ene is niet ‘spiritueler’ dan het andere.

Jaargang 2022 van Herademing gaat over contrasten in ons leven. Spiritualiteit is het verhaal van onze innerlijke rust en onrust; van onze waarheid en twijfel; van hoop en heling, maar ook van de wanhoop, gebrokenheid en radeloosheid van ons eigen hart. spiritualiteit ook een contrastervaring zijn. God kan zich openbaren aan de grenzen van het bestaan, in situaties van gebrokenheid én van kracht en verbondenheid.

Middeleeuwse vrouwelijke mystici werden tot spreken geroepen door een stem uit de hemel, die hen opriep de goddelijke boodschap kenbaar te maken. Daardoor werd hun vermeende vrouwelijke zwakheid – die hen het zwijgen oplegde – omgebogen tot kracht. Hildegard van Bingen zwijgt niet langer, maar maakt haar visioenen openbaar.

De moeder van redactielid Barbara Zwaan kreeg een hersenbloeding, vasculaire dementie, en kreeg steeds minder woorden tot haar beschikking. Ook of juist in haar zwijgend aanwezig zijn was ze present. Onlangs ging dat zwijgen over in de stilte van de dood.

Om het ene woord, het Woord waarnaar de mens verlangt, te kunnen spreken, moet de mens zwijgen. Pas als de ziel stil is, kan het Woord, dat Christus zelf is, gezegd worden. Het zuiverste zelf van de mens spreekt zich uit als weerspiegeling van Gods aanwezigheid.

In 2019 besloot emeritus predikant Wim Jansen een jaar lang te schrijven over zijn leven met God, niet wetend dat in dat jaar bij hem ongeneeslijke kanker zou worden geconstateerd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel van zijn bespiegelingen cirkelen rond dood, liefde en God. ‘Wat gebeurt er dan in mij en hoe […]

Van Knippenberg, voormalig hoogleraar praktische theologie, beschreef zijn model van gespreksvoering eerder in zijn boek Existentiële zielzorg. Dit essay is daar een prima aanvulling op. Het geeft in kort bestek praktische handvatten om het levensbeschouwelijke gesprek te voeren. Hoe herken je de manier waarop iemand in het leven staat? Welk verhaal wordt er verteld? Waar […]

Mystici en filosofen zeggen hetzelfde als ze God onder woorden proberen te brengen. De mysticus zal in eerste instantie zwijgen. Daarna zoekt hij of zij naar woorden, maar alleen beeldtaal benadert God. Filosofen komen tot dezelfde conclusie: voor het wezenlijke schieten woorden tekort. Ze komen uiteindelijk uit bij een stille taal. Apofatische of negatieve theologie gaat ook hier vanuit: de oneindige God is niet in eindige taal te vatten.