De overgang van inheemse religies naar het christendom in de vroege Middeleeuwen lijkt een fenomeen van Europese proporties. Of toch niet? Hoe anachronistisch is het om de kerstening te beschrijven in termen van een nationale eenheid die pas eeuwen later ontstond? Het in 1842 in Fulda opgerichte monument voor Bonifatius, Germanorum Apostolus, lijkt met de combinatie geen moeite te hebben. Deze gespierde Bonifatius is een voorloper van het dertig jaar later in Dettmold opgetrokken gedenkteken voor Arminius ofwel ‘Hermann der Cherusker’.

‘Dat Willibrord in Rome gewijd mag worden tot aartsbisschop voor het Friese volk’ (Fresonum genti archiepiscopus). Deze woorden gebruikt de eerbiedwaardige Beda in zijn kerkgeschiedenis van het Engelse volk over Willibrord.[1] Dit is de oudste bewaard gebleven tekst (geschreven vóór 731) waarin expliciet de verbinding wordt gelegd tussen Willibrord, zijn aartsbisschoppelijk ambt en het Friese volk. […]

Enkele opmerkingen bij de kerstening van de noordelijke Nederlanden ‘Homme, no moatte wy earst knibbelje.’ Uitzonderlijk vroeg voor de tijd van het jaar hadden ze het eerste hooi kunnen binnenhalen en het was dan ook vanuit een diepe dankbaarheid dat Cornelis Kinderman zijn oudste zoontje Romke, nog een klein ventje of ‘lyts baaske’ met zijn […]

Pagane associaties bij een christelijk heiligdom Het perspectief van een ‘plattelandsdominee’ Het Westfriese plattelandsstadje Schagen, met ongeveer 19.000 inwoners, ligt in het hart van de Noordkop van Noord-Holland. Sinds 2018 ben ik in dit stadje werkzaam als predikant van de Protestantse Gemeente. Toen ik nog maar net in Schagen woonde, werd ik gewezen op het […]

Niet toe te geven aan de zelfzuchtige verlangens, die uw ziel in gevaar brengen… – 1 Petrus 2:11 (NBV) Bijbelteksten kunnen in de loop van de tijd soms een eigen leven gaan leiden en roepen dan – wanneer ze los van de oorspronkelijke context worden gelezen – soms andere associaties op dan ze ooit deden. […]

In 2015 verdedigde Marije Mazereeuw haar masterthesis aan de Protestantse Theologische Universiteit, locatie Groningen: Wodan en Donar? Germaanse religie in Nederland tussen 250 en 650 na Christus kritisch beschouwd.[1] Deze thesis bevat een aantal interessante stellingen. De nog steeds wijdverbreide aanname dat in Nederland in de vroege Middeleeuwen een cultus van Wodan en Donar bestond, zou […]

In dit artikel staat de vraag centraal of de Oudsaksische Heliand, een poëtische weergave van het evangelie uit omstreeks 830, een vernieuwende invloed had op waarden en normen van de pasbekeerde Saksen[1] en hoever deze invloed reikte. Eerst zal ingegaan worden op de voorchristelijke religie in onze landstreken en op de wijze waarop de kerstening hier […]

Johan Picardt en diens gereformeerde beschouwing over het belang van de oudheidkunde van Noord-Nederland Het merendeels christelijke Nederland bestaat niet meer. Hoewel de secularisatie ruime aandacht geniet van de theologie, geldt dat in mindere mate voor de tijd vóór het ontstaan van die achteraf tijdelijk gebleken christelijke dominantie. Er is in de afgelopen jaren terecht […]