Kerk en liturgie zijn eigenlijk altijd wel onderwerp van humor geweest. In dit Leesplankje een bloemlezing van humorvolle teksten met de kerk, de liturgie of de Bijbel als thema. Volledigheid wordt niet nagestreefd, wel een enigszins representatieve dwarsdoorsnede van wat er de afgelopen halve eeuw aan grappen is ontstaan (of op zijn minst grappig bedoeld was).

Het idee om een uitgave over humor in de liturgie te maken kwam in de redactie zomaar op. Alsof we na de grootste coronadreiging onuitgesproken toe waren aan meer lichtheid. In dit themanummer beginnen we met een inventarisatie van mogelijkheden, onmogelijkheden en voorbeelden van het gebruik van humor in en om de kerk.

Gedurende de corona-pandemie was er soms kritiek te horen op de kerken: zij kregen in belangrijke mate vrijstelling van de strenge maatregelen en waren daarom in staat om bijeen te blijven komen. Er waren verschillen te zien in de manier waarop kerkgemeenschappen met deze vrijheid omgingen. Veel kerken hielden zich aan het advies van dertig personen per dienst, op andere plaatsen werd alleen nog maar online gevierd. Enkele gemeenschappen trokken zich van de adviezen weinig aan en kwamen met honderden bij elkaar. Hoe gingen de kerken de afgelopen eeuwen om met epidemieën, en is er iets veranderd?

Vanaf maart 2020 hebben kerkgemeenschappen veel ervaring opgedaan met online liturgie vieren. Veel gemeenten, parochies en kloosters zijn begonnen met het registreren van kerkdiensten zonder publiek. Kerkdiensten worden vooraf opgenomen of live gestreamd. Het kleinst mogelijke aantal mensen dat nodig is om een viering te doen is bij elkaar in de kerkruimte en daarnaast is iedereen welkom om via de camera bij de liturgie aan te sluiten. Ook wanneer de liturgische actanten doen wat ze altijd doen, brengt een feestelijke intochtsprocessie vooral lege banken in beeld.

Heeft u uw abonnement op God al verlengd? Mis hem niet! U wilt immers onbeperkt gestreamde kerkdiensten blijven volgen, meedoen wanneer u maar wilt en kijken op uw smarttelevisie, Playstation of Chromecast!

Vanaf maart 2020 kwamen de (wijk)gemeenten en parochies in Nederland terecht in een nieuwe werkelijkheid, waarmee de meesten geen ervaring hadden: online kerk zijn. Kerken die al voor de coronacrisis hiermee vertrouwd waren, hadden vaak een geoefend team klaarstaan om de registratie van de vieringen soms op een zodanige manier vorm te geven dat het leek op een echte televisiedienst.

Toen vanaf maart vorig jaar de kerken vanwege de eerste coronalockdown gesloten werden voor bezoekers aan de eredienst, stonden veel pastores voor de vraag: wat nu? De oplossing werd vrijwel meteen gezocht in de digitale wereld. Hoewel er talloze digitale mogelijkheden zijn, kwam toch snel de nadruk te liggen op het streamen van de zondagse vieringen. Die werden hiermee een soort prototype van lockdownliturgie. En ze zijn gebleven, ook toen de kerken weer opengingen. Is vieren online én in de kerk nu het ‘nieuwe normaal’?

Elke zondag stemmen tienduizenden mensen af op Omrop Fryslân. Deze regionale zender is al vrij snel na het uitbreken van de coronacrisis tijdens de gedeeltelijke lockdown in maart begonnen met het live uitzenden van kerkdiensten vanuit de Martinikerk in Franeker.

Het vermaledijde covid19-virus maakt op het moment van schrijven van dit stuk het bijwonen van vieringen vrijwel onmogelijk. Tijdens de lockdown ging de Mystery Worshipper daarom online op pad en belandde daarbij in Straatsburg bij ‘Respire – prière œcuménique’ in de Paroisse du Temple Neuf.