In de tijd dat ik diende als voorganger in Aalst werd ik jaarlijks door verschillende scholen gevraagd of ik scholieren wilde ontvangen om hen iets te vertellen over het protestants-christelijk geloof. Op een van die dagen dat mijn kerk vol zat met voornamelijk ongeïnteresseerde tieners, kwam de vraag naar voren die bijna elke groep stelde: “Hebben jullie ook vrouwelijke priesters?” Ditmaal was het echter een vraag met een hele andere lading.

De thema’s ‘mannen en de kerk’ en ‘mannen en theologie’ houden me al een tijdje bezig. Dat begon toen ik het boek ‘Männer und Kirche. Konflikte, Missverständnisse, Annäherungen’ van Reiner Knieling las. In dat boek las ik dat onder kerkverlaters het aantal mannen veel groter is dan vrouwen. Blijkbaar is de kerk er minder goed in om mannen erbij te houden. Daarmee wordt de thematiek van mannen en de kerk een missionair thema.

Terwijl vrouwen zeker de helft van de bevolking vormen, wordt niet op alle plekken in organisaties aan hen een gelijkwaardige positie gegeven. Op de universiteit is dat nog steeds ingewikkeld, en in de katholieke kerk is een nog langere weg te gaan.

Een vrolijk feest van herkenning en verrassing – zo zou ik mijn ervaring bij het lezen van het drieluik van Mariecke van den Berg over feministische theologie willen beschrijven. Als feministisch theologe van bijna het eerste uur, herkende ik de ontwikkelingen binnen de feministische theologie uit de eerste column, werd ik verrast door wat een lezing vanuit postkoloniaal perspectief toevoegt aan de interpretatie van het verhaal van de vijf dochters van Selofchad –, en werd ik vrolijk van de column over de Bechdel Test: al die methoden om bijbelverhalen te lezen en te interpreteren – je zou zo aan de slag gaan.

Wanneer ik in een kerkelijke (zeker protestantse) context iets zeg over het belang van feministische theologie gebeurt het niet zelden dat mijn gesprekspartner iets antwoordt in de trant van: “Maar het gaat in de Bijbel juist heel vaak over vrouwen! Eva, Deborah, Sarah, Maria… Vrouwen zijn in de Bijbel super belangrijk!”

In de vorige blog is aan de orde gekomen dat feministische theologie een antwoord formuleert op het probleem van het door en door patriarchale karakter van de Bijbel en de christelijke traditie. In deze tweede blog wil ik een voorbeeld geven van hoe feministische theologie er in de praktijk uit kan zien. Ik doe dat door een wat minder bekend verhaal uit het Oude (of Eerste) Testament voor het voetlicht te halen en te laten zien hoe je dit verhaal vanuit feministische theologie kunt lezen.

Hoewel de geschiedenis van het christendom vele vrouwen kent die zich impliciet of expliciet kritisch verhielden tot hun plaats in de traditie (denk bijvoorbeeld aan de zeventiende-eeuwse wetenschapster en dichteres Anna Maria van Schurman), kreeg feministische theologie als gevestigde academische discipline vooral vorm tijdens de grote maatschappelijke verschuivingen van de tweede feministische golf. Hoe ontwikkelt feministische theologie sindsdien?

In mijn pastoraat heb ik enkele keren een zeer aangrijpend gesprek gehad met een volwassene die worstelde met zijn wens om een gender-transitie in te gaan. Verder heb ik het een en ander gelezen, maar ik ben dus geen kenner aangaande gender-issues. Daarom slechts een paar theologische overwegingen, preluderend op de inbreng van meer deskundigen dan ik. Ik richt me qua toonzetting op wat Paulus zegt: “Laat iedereen u kennen als vriendelijke mensen. De Heer is nabij.” (Filippenzen 4:5)

Zelf heb ik er nooit aan getwijfeld of ik als vrouw predikant kon worden, maar de diverse omgevingen waarin ik vertoefde hebben mij met die vraag geconfronteerd. Hoewel ik het er eigenlijk helemaal niet meer over wil hebben, zal ik me in deze laatste van vier blogs nog eens verstaan met dit vraagstuk, vanwege ervaringen die ik als vrouwelijke predikant heb (gehad) in een mannenwereld. Want dat de kerk nog altijd een mannenbolwerk is, hoe groot het aandeel van vrouwen in gemeenten ook mag zijn, is mijn stellige overtuiging.