Van 2014 tot 2020 vond aan de Universiteit Utrecht en Tilburg University een onderzoeksproject plaats dat deze kwestie vanuit een originele invalshoek benaderde: door te kijken naar parabels in zowel de vroeg-christelijke als de vroeg-joodse traditie. Dit project, Parables and the Partings of the Ways, stond onder leiding van Eric Ottenheijm, judaïcus en bijbelwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. Het recente boek ‘Parabels: Onderricht van Jezus en de Rabbijnen’ komt voort uit dit project en geeft een breed publiek toegang tot – een deel van – de resultaten.

Tussen de wereld van de Bijbel en onze tijd zijn grote verschillen. Vaak hebben we de uitleg van historici en bijbelwetenschappers nodig om te begrijpen hoe mensen toen leefden en wat ze meemaakten. Maar sommige ervaringen zijn van alle tijden en lijken dus direct door ons mee te voelen. Dit nummer van Schrift gaat over zo’n algemeen menselijk verschijnsel: dromen. Vrijwel iedereen weet wat het is om te dromen; we zijn allemaal dromers, bij dag of nacht.

Net als in de meeste godsdiensten kent men in jodendom en christendom het fenomeen van goddelijke openbaring via dromen. God spreekt daarbij, direct of via beelden, opvallend vaak tot andersgelovigen. Die lijken er soms ook meer voor open te staan dan sommige aanbidders van de God van Israël. God gaat zo nodig vreemde wegen om gehoor te vinden.

In apocalyptische literatuur spelen dromen en visioenen een belangrijke rol. De twee canonieke teksten die tot het genre van de apocalyptiek gerekend mogen worden, het boek Daniël en het boek Openbaring, maken bij uitstek gebruik van dit middel. Hier zal het laatstgenoemde boek centraal staan en het zal de moeite waard blijken eens naar Openbaring te kijken vanuit het perspectief van de ziener: Johannes ziet en hoort van alles en schrijft zijn ervaringen neer.

Jozef staat bekend als de oudtestamentische dromenuitlegger bij uitstek. Hij analyseert dromen en al zijn voorspellingen komen uit, soms met dodelijke precisie. Dat geldt zeker voor de bakker aan het Egyptisch hof: hij verliest zijn leven. Maar waarom eigenlijk? En waarom blijft de wijnschenker wel in leven? Dit artikel kijkt hoe moderne verbeeldingen van het verhaal van Jozef omgaan met zijn droomuitleg.

Wie in het Oude Testament zoekt naar een ‘monologue interieur’ of een andersoortige beschrijving van het innerlijk van een mens, kan lang zoeken. De meeste oudtestamentische verhalen zijn geschreven als een script voor een toneelstuk. Over een uitzondering gaat deze bijdrage, met speciaal oog voor de rol van dromen.

Dromen zijn van alle tijden. Niet alleen in bijbelverhalen, maar ook nu, anno 2021, kunnen dromers geraakt worden door boodschappen die zij in hun dromen ontvangen; afkomstig van een mysterieuze bron van ‘een ander weten’. In dit artikel kijken we vanuit de empirische godsdienstpsychologie naar de verbanden tussen geloofsleven en droomleven.

In veel culturen wordt belang gehecht aan dromen. Ook in Joodse en christelijke tradities is lang aandacht besteed aan dromen, omdat God zich daarin zou kunnen openbaren. In dit artikel wordt geschetst hoe in de Tweede Tempelperiode en dus in de tijd dat het Nieuwe Testament ontstond, nagedacht werd over dromen als mogelijkheid tot goddelijke communicatie.

Tempeldromen en hun interpretaties in de wereld van de Bijbel Hoe functioneerden dromen en droomuitleg in de wereld waarin het Oude en Nieuwe Testament zijn ontstaan? Dit artikel geeft aan de hand van vondsten van kleitabletten, inscripties en documenten op papyrus en perkament een beeld van de manier waarop mensen goddelijke dromen ontvingen en interpreteerden. […]