noordenwind, oostenwind, westenwind, zuidenwind, storm, ademtocht, geest In het klimaat van ons land neemt de wind een grote plaats in. Als dagelijks aandachtspunt van de weerberichten is de wind een van de meest besproken zaken. Wij hebben een dubbele houding tot de wind: nu eens kijken we er verlangend naar uit, dan weer staat hij […]

geest In onze taal heeft het begrip adem nogal eens zijn plaats op de grens van kracht en zwakte, leven en dood. Als we naar adem snakken of hijgen, dan hebben we het benauwd. Wie de langste adem heeft, zal iets het langst volhouden; hij of zij is de sterkste. Als we na zware lichamelijke […]

drempelwachter Rond de drempel van een huis of ander gebouw zijn ons verschillende gebruiken overgeleverd. Bijvoorbeeld deze: na de begrafenis wordt wel zout op de drempel gestrooid om te voorkomen dat de dode zal terugkeren; de bruidegom draagt de bruid na de huwelijkssluiting over de drempel van hun huis; brengt men een pasgeborene ten doop, […]

tortelduif In het christendom heeft zich een rijke duif-symboliek ontwikkeld. Heel expliciet verschijnt de duif als symbool van de Heilige Geest; in sommige kerken is hij aan de koepel boven de centrale ruimte afgebeeld, zodat de Geest als het ware boven de gemeente zweeft. Ook verschijnt deze vogel op doopvonten, wat verwijst naar de doop […]

ledemaat of lid, litteken, lijk Remco Campert dichtte: Een lichaam is een schaakspel wit tegen wit koninginnen winnen en buigen minzaam (in: Dichter, Amsterdam 1995, blz. 67). Dit diepzinnig gedicht bevat tal van aspecten die de beeldspraak van het lichaam oproepen: spel, strijd, samenwerking, eenheid, verscheidenheid, klein en groot. Veel van deze aspecten zullen we […]

Het woord ‘olie’ is een verzamelnaam voor al die vloeistoffen die zich niet vermengen met water, maar wel oplosbaar zijn in ether of alcohol. Er zijn veel soorten. Vroeger brandden lampen op olie. Op een petroleumstel werd gekookt en een petroleumkachel zorgde voor warmte. In deze tijd zijn we geneigd in het bijzonder te denken […]

brand, vlam, gloed, vonk Vuur. Elk dag verkeert het om ons heen, letterlijk. Het ene moment als een levensgevaarlijke dreiging – bosbrand, bommen, Auschwitz, explosie, bliksem en zoveel meer. Het andere moment als een weldaad – warmtebron, energie, licht en zoveel meer. Ook in niet-letterlijke zin ervaren wij dagelijks het vuur. Als wij in vuur […]