‘Het is de taak van religies en religieuze instituten om populistische tendensen in de Nederlandse samenleving tegen te gaan.’ Deze stelling legde de themaredactie voor aan Praxedis Bouwman en aan Madelon Grant.

Tussen 23 februari en 1 maart waren de noordoostelijke stadswijken van New Delhi het toneel van geweld. De strijdende partijen waren hoofdzakelijk verdeeld langs religieuze lijnen en het geweld was gericht tegen de islamitische minderheid. De rellen kostten 53 personen het leven, waarvan twee derde moslim was. Uit ooggetuigenverslagen en filmopnames bleek dat de politie zich had geschaard achter de (hindoe-)geweldplegers. De gebeurtenissen uit die laatste week van februari 2020 moeten echter worden gezien in een breder historisch perspectief. De wortels van islamofobie en religieus fundamentalisme, inclusief geweldsuitbarstingen tegen minderheidsgroeperingen, moeten we zoeken in het koloniale verleden van India.

‘Media en politici laten ons vaak geen werkelijkheid zien, zij verkopen ons vooral een beeld van de ander. Zij zijn gebaat bij een ‘wij’ en een ‘zij,’ constateert spreker en schrijver Enis Odaci. ‘Door de ontmoeting kun je dat beeld met de verhalen van die ‘andere’ mensen nuanceren. De ontmoeting beschermt je tegen populisme.’

en van de meest populaire politici onder mijn Hongaarse vrienden in Roemenië is de in Nederland verguisde premier van Hongarije, Viktor Orbán. Wordt hij in Nederland afgeschilderd als een populist die het niet zo nauw neemt met Europese wetten en afspraken, voor veel Transsylvaanse Hongaren is hij degene die in Hongarije orde op zaken gesteld heeft en zijn rug recht houdt als het gaat om de traditionele Europese normen en waarden.

In Rusland verscheen de term populisme in 1878 in de vorm van Narodnichestvo. Het ontstond in de context van protest tegen de intellectuele elite die meende het Russische volk te leiden: zij zouden juist van het volk moeten leren.

Roma-gemeenschappen worden in Kroatië niet expliciet uitgesloten en openlijke discriminatie wordt veroordeeld, maar in het dagelijks leven is het duidelijk dat er veel vooroordelen zijn tegen zowel de Servische minderheid als de Roma.

Afgelopen februari, voordat de COVID-19-pandemie Italië en de hele wereld in haar greep hield, reisde ik over Sicilië. Ik deed dat samen met collega’s die werken met partners in Europa en het Midden-Oosten namens de Presbyteriaanse Kerk in de Verenigde Staten (PCUSA).

‘Inclusief populisme’ lijkt een tegenstrijdige term te zijn. Toch is het een benadering die in het Centre for Theology and Community in Londen, onder leiding van Fr. Angus Ritchie, veel vrucht draagt. De kern van dit concept is dat burgers niet alleen maar passieve deelnemers zijn in de door het evangelie geïnspireerde omvorming van gemeenschappen, maar actoren zijn in diezelfde transformatie.

Ongeveer honderd jaar al klinkt vijfmaal daags de oproep tot gebed vanaf de Zeenatul Islam-moskee in de Muirstraat, in Distrik Ses van Kaapstad. Recent kreeg de moskee voor het eerst in haar bestaan een formele klacht aan de broek waarin de gebedsoproep als geluidsoverlast werd bestempeld.