Tegenwoordig weten en kunnen we veel. De menselijke mogelijkheden en kennis zijn in de loop der eeuwen enorm toegenomen. Toch kunnen we zomaar opeens met een ongekende situatie te maken krijgen. Zoals begin vorig jaar toen het coronavirus opdook. Gelukkig zijn we inmiddels een eind verder gekomen in de strijd tegen het virus. Toch is het de vraag wanneer we het helemaal onder controle hebben. En wat betekent dat dan?

Leven met onzekerheden

De pandemie heeft ons met de neus op onze menselijke kwetsbaarheid gedrukt. Normaal gesproken staan we niet zo bij deze kwetsbaarheid stil. We lijken ons leven goed op orde te hebben en zijn druk met onze dagelijkse bezigheden. Als alles goed gaat, beschouwen we veel dingen als vanzelfsprekend: dat we gezond zijn, genoeg te eten hebben, in een huis wonen, veilig zijn… Pas als er iets in gevaar komt of mis gaat, verdwijnt die vanzelfsprekendheid.

Het leven brengt in alle tijden risico’s en onzekerheden met zich mee. Ziekte, een ongeluk, ontslag, inbraak, brand …, het kan iedereen overkomen. We kunnen ons zoveel mogelijk tegen risico’s proberen te beschermen. Bijvoorbeeld door gezond te leven, veilig te rijden, en ons huis te beveiligen. Toch biedt dat geen garantie dat er niets ernstigs gebeurt. Dat geldt ook voor schadelijke situaties in de samenleving en in de wereld. Tot op zekere hoogte kunnen we deze voorkomen en bestrijden. Tegelijk zijn er grenzen aan onze mogelijkheden.

Maatregelen

In het afgelopen jaar hebben we rond de coronacrisis met ongekende maatregelen te maken gehad. Ongebruikelijke omgangs- en gedragsregels, sluiting van allerlei plaatsen van ontmoeting, … Nog steeds moeten we ons aan verschillende regels houden. Dit om ieders gezondheid te beschermen en goede zorg te kunnen blijven bieden. De meeste mensen accepteren de maatregelen als een noodgedwongen gegeven. ‘Het is niet anders,’ hoor ik vaak. Of ‘We moeten het ermee doen.’ Toch leveren de maatregelen ook veel discussie op. Sommigen vinden de regels niet streng genoeg. Anderen verzetten zich tegen de beperkingen.

Ook in kerkelijk verband vinden er pittige discussies plaats over wat er wel of niet mag/kan. De maatregelen van de overheid bieden, in het kader van de wet op godsdienstvrijheid, iets meer ruimte voor geloofsgemeenschappen. Maar moet je die ruimte wel willen gebruiken als ieders gezondheid op het spel staat? En welk signaal geef je daarmee af aan de samenleving?

Geloofsvragen

In de kerkelijke discussies klinken vaak wezenlijke geloofsvragen door. Waar gaat het ten diepste om in het leven en in de kerk? Waar laten we ons in deze moeilijke tijd door leiden? In hoeverre proberen we zelf risico’s te vermijden? En hoever gaat ons vertrouwen op God?

De één noemt de voorzienigheid van God, de ander de eigen verantwoordelijkheid

Deze geloofsvragen hebben niet alleen betrekking op de coronacrisis, maar spelen ook een rol in het omgaan met andere risico’s. Als het gaat over eigen verantwoordelijkheid en de leiding van God zijn er onder christenen verschillende opvattingen. In sommige kerkelijke stromingen ligt het accent op de voorzienigheid van God. Goed en kwaad komen uit Zijn hand. Deze overtuiging kan ertoe leiden dat mensen geen voorzorgsmaatregelen nemen tegen bepaalde risico’s. Sommigen laten zich om die reden bijvoorbeeld niet inenten of verzekeren. In andere kerkgemeenschappen ligt meer nadruk op de eigen verantwoordelijkheid die we van God gekregen hebben. We moeten doen wat we kunnen om ziekte en schade te voorkomen.

Liefde, hoop en geloof

Hoe vinden we met elkaar een heilzame weg in moeilijke tijden? Hoe voorkomen we dat we doorschieten in uitersten, zoals dwangmatige controle, roekeloosheid of totale passiviteit?

Drie kernwaarden uit de Bijbel kunnen daarbij helpen. De eerste (en volgens Paulus de grootste daarvan) is ‘liefde’. Heb God en je naaste lief. Probeer uit liefde zo goed mogelijk te zorgen voor je medemensen, voor jezelf, voor de schepping. Houd rekening met elkaar, blijf vriendelijk. Zie om naar mensen die het moeilijk hebben. Een tweede kernwaarde om in het oog te houden is: ‘hoop’. Help elkaar om de moed erin te houden, zeker als het lang duurt. Blijf positief en richt je op de toekomst van God. Hoop is nauw verbonden met een derde kernwoord in de Bijbel, ‘geloof’. Vertrouw op God en wees niet te bang. God is bij ons en helpt ons. Dit vertrouwen geeft kracht om met onzekerheden om te gaan.

Voor het nemen van praktische beslissingen is onderling gesprek nodig. Uiteenlopende meningen vullen elkaar aan en houden elkaar in evenwicht. De waarheid ligt meestal in het midden. Liefde, hoop en geloof kunnen helpen om dit gesprek op een goede manier te voeren. Zodat discussies niet uitlopen op verdeeldheid, maar leiden tot wederzijds begrip en respect.