Ter inleiding op dit themanummer

In ons leven doen we voortdurend nieuwe kennis, inzichten en vaardigheden op. Soms kiezen we er bewust voor om ons iets eigen te maken, soms gaat het leren vanzelf. Leren begint al zo snel we geboren zijn. We leren kruipen, lopen, praten… We ontdekken onze omgeving en leren reageren op onze ouders, broertje(s), zusje(s) of andere kinderen en volwassenen. Eenmaal op school leren we allerlei vaardigheden en kennis die onmisbaar zijn voor ons verdere leven. Ook al zijn de jonge jaren heel belangrijk voor onze ontwikkeling, het leren gaat altijd door. Iedere dag steken we wel weer iets nieuws op. Niet voor niets luidt de uitdrukking: ‘men is nooit te oud om te leren!’

Hoofd, hart en handen

Als het gaat over ‘leren’ denken we al snel aan ‘studeren’ en het opdoen van nieuwe kennis. Of aan het volgen van een cursus of opleiding. Hierbij ligt het accent op het eigenmaken en beheersen van bepaalde leerstof, op het ‘aan de weet komen’ van bepaalde dingen. Bij deze vorm van leren gebruiken we vooral ons hoofd. Toch zijn er ook andere manieren om te leren. Leren kunnen we bijvoorbeeld ook met ons hart. Dit gebeurt vaak in ontmoetingen met elkaar en door ervaringen die we in de loop van ons leven opdoen.

Bij leren met het hart gaat het meestal om ontvankelijker, wijzer, milder worden. Ook kunnen we ons bewust oefenen om daarin te groeien. Kunst, muziek en meditatie kunnen daaraan bijdragen.

Tot slot is er ook nog het leren met de handen. We maken ons praktische vaardigheden eigen. Leren koken, een fietsband plakken, zorg bieden… In onze maatschappij lijkt leren met het hoofd vaak overgewaardeerd. Terwijl handige en praktische vakmensen juist het hardst nodig kunnen zijn.

Leerling zijn

In de evangeliën lezen we dat Jezus al snel mensen roept om met hem mee te gaan en hem te volgen.

Hij geeft hen de opdracht om ‘vissers van mensen’ te worden. Wat dat betekent laat Jezus hen vervolgens in woord en daad zien. Volgelingen van Jezus worden ‘discipelen’ of ‘leerlingen’ genoemd. Deze naam geldt niet alleen voor de twaalf eerste navolgers van Jezus, maar ook voor iedereen die in Jezus’ voetsporen wil gaan. De kerk als geheel is ook ‘leerling’ en samen proberen we elkaar en onszelf ‘bij de les’ te houden. Dat gebeurt in de erediensten, in allerlei bijbel- en gesprekskringen, vormingen toerustingscursussen, onderlinge ontmoetingen… Leerling zijn houdt nooit op. We raken niet uitgeleerd. De naam ‘leerling’ houdt ons bescheiden. We hebben nooit de waarheid in pacht. We hebben elkaar nodig.

Leren in de kerk

Welke mogelijkheden zijn er in de kerk om te (blijven) leren? In dit themanummer geven we graag een overzicht van verschillende leer-activiteiten. We beginnen met de catechese. Jos de Kock, hoogleraar Praktische Theologie te Leuven, geeft in het eerste artikel een overzicht van recente ontwikkelingen in de jongerencatechese en geloofsoverdracht.

Gemeenteleden die graag meer willen weten van theologie hebben de mogelijkheid om op dit gebied een meerjarige cursus te volgen, namelijk de Theologische Vorming voor Geïnteresseerden (eerder: voor Gemeenteleden), de TVG. Adri van der Wal, voorzitter van de ondersteuningscommissie TVG, beschrijft in het tweede artikel wat u in deze cursus allemaal kunt leren.

Verdieping van geloofs- en levensthema’s gebeurt ook in vorming- en toerustingsactviteiten in de plaatselijke gemeente. Marga Baas, gemeentepredikant, noemt in artikel zes verschillende leerzame activiteiten die de kerken in Groningen organiseren.

Toerusting voor het ambt

Een speciale plaats in het leren binnen de kerk neemt de toerusting voor ambtsdragers en taakdragers in. Vanuit de landelijke Protestantse Kerk worden er online of op locatie cursussen voor ambtsdragers aangeboden.

Zoals een training voor pastorale bezoekmedewerkers, kerkrentmeesters, diakenen etc. Deze cursussen zijn speciaal bedoeld als voorbereiding op en ondersteuning bij een bepaald ambt of bij een bijzondere taak. Onderwijskundigen Esther Reinders en Ida van Aller, werkzaam bij de Dienstenorganisatie, geven informatie over trainingen vanuit de PKN.

Voor predikanten is het ook belangrijk om te blijven leren. Speciaal voor hen zijn er diverse nascholingscursussen. Jorien Holsappel, coördinator nascholing aan de Protestantse Theologische Universiteit, vertelt hoe deze nascholing verloopt.

Tot slot

We sluiten dit themanummer af met een bijdrage van Corina Nagel, voormalig projectleider van het project ‘leren, geloven en liefhebben’ bij de Dienstenorganisatie van de PKN. In haar artikel vindt u een aantal algemene aandachtspunten om mee te nemen bij het opstellen van uw vorming-en toerustingsprogramma. We hopen dat dit themanummer u stimuleert en inspireert om voor het nieuwe seizoen weer een boeiend en veelzijdig aanbod aan leeractiviteiten te organiseren.