Digitale transformatie: een leespakket

Online communiceren met de buitenwereld is voor een missionaire kerk een belangrijke levensader, zeker in een gezondheidscrisis die zijn weerga niet kent. Als het nog niet duidelijk was, is het dat wel geworden: digitale transformatie krijgt een duw voor kerk en missie door corona. De impact ervan op de toekomst van kerk en missie is nog onaf. De contouren zijn onmiskenbaar aanwezig: méér digitaal, méér ‘nabijheid-opafstand’ en méér flexibiliteit om er enkele te noemen. Dat is waarover wordt geschreven. Hoe ziet het survivalpakket eruit voor u als lezer?

Ik begin met een vreemde eend in de kerkelijke bijt. Hoogleraar Psychologie en Marketing Robert Cialdini schrijft in Invloed over zes geheimen van het overtuigen. Huh, wat heeft dat met dit themanummer te maken? Welnu, de inzichten van Cialdini zijn wezenlijk van toepassing op het onlinegedrag van mensen. Als u begrijpt hoe mensen zich online gedragen, dan leert u dankzij de psychologieprofessor hoe u als missionaire kerk op een ethische manier online kunt beïnvloeden.

Uiteraard kan ik niet voorbijgaan aan het multimediale platform #nietalleen, dat vanuit EO en diaconale kerkelijke organisaties opgetuigd werd met veel missionair elan en goede ontvangst. #nietalleen is een uitstekend praktisch voorbeeld hoe meerdere communicatiekanalen (tv, e-mail, web, sociale media, telefoon) missionair voor de samenleving worden ingezet door meer dan duizend lokale kerken. En reken maar dat Cialdini instemmend mee zou kijken hoe de EO c.s. dit oppakt.

Mijn eigen Gids voor onlinecommunicatie in de kerk mag van de redactie worden genoemd en gaat in op hoe je strategisch en praktisch onlinecommunicatie als bindmiddel binnen en buiten de kerkgrenzen kan inzetten. Een boek waar digitaal leven, kerk en missie samenkomen.

Vervolgens: Henk de Roest en Theo Pleizier zijn vanuit Nederland betrokken bij het grootschalige CONTOC-onderzoek (Churches ONline in Times of Corona) dat in coronatijd is uitgevoerd.* In het nieuwste themanummer van Laetare over hybride liturgie geven de twee theologen een ecclesiologische bezinning. In Ouderlingenblad staat een soortgelijke bezinning, net als een artikel in Het Goede Leven. Ondanks deze media-aandacht valt het mij erg tegen: beide heren komen vooralsnog niet verder dan dat ‘kerkelijke online communicatie zal blijven bestaan’. Digitaal kerk-zijn een blijvertje? Tsja, daar was geen internationaal onderzoek voor nodig. Bovendien gaat die bezinning niet over digitale transformatie, terwijl het dáár over zou moeten gaan. Echter, dat staat in kerkelijke context zo in de kinderschoenen dat literatuur in ons land hierover uitermate schaars is.

Wel leest u her en der praktische ervaringen. Zo opende 2021 met een artikel in de NRC over kerkdienstshoppen bij streaming uitzendingen en onderzocht Trouw het bereik van digitale vieringen. Al deze bijdragen gaan over de waan van de dag.

Wilt u zich gedegen verdiepen over ‘de’ digitale transformatie die kerken staan te wachten, dan zult u voor Nederlandstalige literatuur de kerkdeuren achter u moeten laten en de deuren van het bedrijfsleven moeten openen. Hoogleraar Ondernemerschap Justin Jansen en hoogleraar Strategische Groei Tom Mom schrijven puntig over succesvol blijven in tijden van verandering. Zij bestuderen hoe Jumbo, Takeaway en Coolblue online communicatie succesvol toepassen in een commerciële setting.

Voor wie dat een te-ver-van-de-kansel-show is, kan uitstekend terecht bij de blog van Marco Derksen, Koneksa Mondo (Esperanto voor ‘Verbonden wereld’). Hij schrijft toegankelijke artikelen over digitaal leven en digitale transformatie. De gewezen marketeer begeleidt organisaties in de netwerksamenleving. Recent interviewde hij mij over kerken en digitale transformatie en wellicht zullen we daar meer over horen. Dat zou zeer wenselijk zijn: corona mag misschien overgaan, de digitale trein dendert door voor het oog van uw webcam.

Noot van de redactie: zie ook het Onderzoeksartikel Predikant in tijden van Covid-19 uit dit nummer van TussenRuimte.

Literatuur

Eric van den Berg, Gids voor onlinecommunicatie in de kerk, Heeswijk-Dinther: Berne Media, 2017. Ook als e-book verkrijgbaar.

Robert B. Cialdini, Invloed. De zes geheimen van het overtuigen, Amsterdam: Boom Uitgevers, 2016.

Marco Derksen, https://koneksa-mondo.nl/ Laatst geraadpleegd: 17 april 2021. https://www.eo.nl/programmas/niet-alleen-nl

Justin Jansen & Tom Mom, Naar een gezond groeibedrijf in vijf stappen: succesvol blijven in tijden van verandering, Culemborg: Van Duuren Media, 2021.

Theo Pleizier en Henk de Roest, o.m. in Ouderlingenblad: https://www.theologie.nl/artikelen/kerkopbouw/online-kerk-zijn-in-de-coronacrisis/

Bas Roetman, ‘Digitale vieringen trekken mensen weer de kerk in’, Trouw, 30 mei 2020.

Freek Schravesande, ‘Er zal meer geshopt worden tussen kerkdiensten’, NRC, 6 januari 2021. https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/06/er-zal-meer-geshopt-worden-tussen-kerkdiensten-a4026458