‘Een mooie gedachte, maar te weinig’?
Kritische kanttekeningen bij post-theïsme
Inleiding: Non-realisme, post-theïsme en criteria
Enkele jaren geleden schreef ik in dit tijdschrift een artikel over realistische en non-realistische benaderingen in de theologie: ‘Niet echt gebeurd maar wel waar?’ Bij die gelegenheid heb ik geprobeerd, de innerlijke logica van beide benaderingen tegenover elkaar te zetten om op die manier beide posities, en ook de interne plausibiliteit van beide, te vergelijken. Gelovigen die vanuit het realistische paradigma denken, geloven dat God bestaat. Voor hen is het nauwelijks voorstelbaar dat sommige gelovigen zo wankelmoedig zijn dat zij de categorie ‘bestaan’ niet op God van toepassing willen verklaren.
Gelovigen daarentegen die vanuit het non-realistische paradigma denken, geloven dat God gebeurt. Voor hen is het vasthouden aan het bestaan van God een vorm van fundamentalisme. Ik heb toen ook geprobeerd om te laten zien – en dat is een punt dat voor een theoloog lastig te accepteren is – dat de plausibiliteit van realisme en non-realisme voor het grootste deel niet door de theologie bepaald wordt, maar door de cultuur waarbinnen die theologie wordt bedreven. Het gaat weliswaar om theologische posities, maar zowel het realisme als het non-realisme spelen leentjebuur bij posities in de wetenschapsfilosofie, de kentheorie en de ontologie.
