Een psalm met een baard

In ons huidige tijdsgewricht wordt de geschiedenis herbezien en herzien. Hoe terecht ook, subtiel gaat het niet altijd. Het lijkt wel een wedstrijd in zuiverheid. Alles en iedereen met een vlekje moet weg. In die context las ik psalm 133. Een psalm met een baard. Letterlijk – de olie druipt over de baard van Aäron, als teken van goed leven. Maar het is een oud/mannelijk/patriarchaal/exclusief beeld. Dus na de eerste regel – ‘hoe goed is het, hoe heerlijk, als broeders bijeen te wonen’ – klinkt al snel de vraag: waar zijn de zusters?

Oplossing: we maken de psalm inclusief. Karel Eykman doet dat prachtig in zijn bewerking: ‘Met elkaar’. Mannen, vrouwen, kinderen. Er klinkt muziek: ‘All you need is love’. Dat is mooi en waar. Maar ons verlangen naar inclusiviteit werkt ook exclusief. We fotoshoppen het beeld. We retoucheren de baard.

Gevolg: We doen met de psalm wat we de psalm verwijten. We sluiten elementen uit. Namelijk dat de olie – de geur van goedheid – druipt over die vermaledijde baard van Aäron. Aäron, de hogepriester had een lange baard, die hij niet mocht afknippen of afscheren. De doorgroeiende baard was een beeld voor het geheim van het leven, voor de ongrijpbare groeikracht. Én die lange baard stond symbool voor de hele samenleving. Daarom mocht de hogepriester zijn baard niet bijknippen of bijpunten. Want de randen van de samenleving mag je niet verwijderen, niet buitensluiten. Juist die baard is hier het symbool van inclusiviteit. Iedereen mag staan in de reuk van het goede leven.’ Van het midden tot aan de rand.

Niemand wordt afgeknipt

Toch tof – bij nader inzien.