Een zwarte zwaan op paasochtend

Er is een mooi christelijk verhaal over een opwekking uit de dood. Het stamt uit de tijd van de woestijnvaders, de periode van de derde tot de zesde eeuw.
Woestijnmonnik Patermouthios ging het huis van een van zijn zieke broeders binnen. Het bleek dat deze al was gestorven. De andere monniken zaten in een kring om hem heen en zongen liederen. Patermouthios ging naar de overledene toe, sprak een gebed uit en omhelsde zijn gestorven broeder. Hij stelde de overledene een vraag: wilde hij liever naar God gaan of toch nog een tijdje op aarde blijven? De overleden broeder ging rechtop zitten en antwoordde liever bij Christus te zijn. Patermouthios zei daarop: ‘Kind, slaap dan in vrede en doe voorspraak bij God voor ons.’ De broeder ging liggen en ontsliep weer. De andere monniken zetten verbaasd hun gezang voort.

HET VERHAAL HET VERHAAL LATEN

Als wij zo’n verhaal lezen, glimlachen we. Het is een mooi verhaal. Nee, het is niet normaal. Maar juist daardoor is het verrassend en opbeurend. Niemand zal zich meteen de vraag stellen of het echt gebeurd is of niet. Zo’n vraag slaat het verhaal dood.
Het gekke is dat als wij het paasverhaal lezen – het verhaal van de opstanding, het lege graf en de verschijningen van Jezus – we vaak moeilijk beginnen te kijken. We vragen ons af of het echt gebeurd is. Moeten we geloven dat een dode levend werd? Het is voor ons lastig geworden om het verhaal eerst maar eens het verhaal te laten. Waarom begrijpen we zo slecht dat het abnormale van dit verhaal ons allereerst wil openen voor een glimlach, hoop, verrassing?

EEN ZEE VOL GEHEIMEN

Laten we het paasverhaal nu eens lezen als een verrassing. Het wil mij niet vertellen dat de natuurwetten niet kloppen. Het wil mij geen biologielesje geven over de dood, die anders zou zijn dan de biologen vertellen. Het wil mij wel verrassen met een wijdere horizon dan waaraan ik gewend ben geraakt. Het paasverhaal herinnert mij eraan dat de wereld wijder is dan de horizon van mijn blikveld. De toekomst is opener dan mijn vaak benauwde verwachtingen. De wereld waarin ik leef, is een zee vol geheimen, waarin ik meestal rondzwem als een niet al te diepzinnige platvis.

U HEBT HET BEGREPEN

Jezus stond op uit de dood. Het graf kon hem niet houden. Nee, het opstandingsverhaal is niet normaal. U hebt gelijk als u dat vindt. U hebt het begrepen als u dat vindt. Juist daardoor kan het verhaal zeggen: toch! De dood is er, maar er is ook meer dan de dood. Er is een werkelijkheid die erbovenuit gaat. Het verhaal van Jezus’ opstanding zegt: niemand vergist zich meer dan wie alles al dacht te weten.

ONVOORZIEN EN ONGEDACHT

Tot het begin van de zeventiende eeuw was iedereen in Europa ervan overtuigd dat alle zwanen wit waren. In de antieke oudheid tot en met de middeleeuwen en nog even daarna gold dat als vaststaand feit. Tot de eerste Europese ontdekkingsreizigers voet aan land zetten in Australië. Op dat continent vonden ze wat eeuwenlang voor onmogelijk werd gehouden: zwarte zwanen.
Het paasverhaal is als een zwarte zwaan: onverwacht, ongedacht, niet normaal. Het rammelt mijn fantasie wakker: morgen kan er iets gebeuren wat ik nooit had voorzien. Alles lijkt normaal, maar let op: in, naast of boven wat je normaal vindt, kan zich zomaar het onvoorstelbare voordoen. Niets is voor eeuwig en altijd alleen maar normaal.

Stephan de Jong is predikant van de Protestantse Gemeente Oudemirdum-Nijemirdum-Sondel en redactielid van Open Deur.