Menu

Basis

‘We hebben het maar goed’

De coronacrisis heeft een streep gezet door het gewone leven. En misschien ook wel door ons beeld van het goede leven.
 

Met een mooie auto en een adembenemend uitzicht deelde acteur Huub Stapel met ons zijn zwitserlevengevoel. Een hele rij acteurs en actrices liet ons in een jarenlange reclamecampagne dit levensgevoel zien en verleidde ons om voor deze droom te gaan. Kom, spaar voor de oude dag om je ook na je pensioen onbezorgd met luxe te kunnen omringen. Wil niet iedereen tot de laatste adem genieten van het goede leven? Het zwitserlevengevoel kwam zelfs in het Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse taal terecht.

EVEN GEEN GEDOE

In de reclame wordt het goede leven verbonden aan genieten en zorgeloosheid. Het doet me denken aan wat we wel het bourgondische leven noemen: Tafels rijk gevuld met eten, bier dat uit de vaten stroomt. Lachende mensen, liederen die worden aangeheven. Iedereen leeft in het moment. Even niet de rompslomp van alledag, gedoe dat enkel somber maakt. Zo kan ik ook met mijn man in mijn voortuin zitten, samen met vrienden. Met een glas wijn in de zon. Een klein hapje erbij. En dat alles midden in de drukte van auto’s die haastig voorbijrijden, boodschappentassen die worden voortgesleept. ‘We hebben het maar goed’, zeggen we dan eerlijk. Even klopt het geweten aan de deur. Schaamte overschaduwt kortstondig het moment. Mag ik wel genieten in een wereld vol zorgen? Gelukkig is het maar even.

WIJZE LES

Aan de theologische faculteit in Groningen moest ik in een spoedcursus Grieks en Latijn leren. Ik heb geen talenknobbel. Alsof dit alles al niet erg genoeg was, werd de cursus afgesloten met een examen in een kamertje op de eerste verdieping van een bijgebouwtje. Bovenaan de trap mocht je wachten op een bankje onder de aloude plaat van de brede en de smalle weg. Ik bestudeerde de afgebeelde wijze les. Op de brede weg kun je nog feest vieren, genieten van dans en spelen, maar die weg eindigt wel in iets wat op een vulkaan lijkt. Het zal het eeuwige vuur zijn. De saaie smalle weg is duidelijk de goede en leidt naar een hemels bestaan. Als je tenminste niet ergens een verkeerde afslag neemt, want die zijn er ook. Zo mijmerend hoorde ik nauwelijks de stem: ‘Harold, kom verder.’

DE BELONING KOMT LATER

Die oude prent leert ons een ander goed leven dan Huub Stapel. Het goede leven is hier het volgen van de regels van het christelijk geloof. God heeft ons in zijn Woord een weg gewezen die leidt naar eeuwig leven. Wie goed leeft, zal die eeuwigheid beërven. Het is geen weg die gericht is op persoonlijk genot en plezier, maar een deugdzaam leven volgens een bepaalde christelijke traditie. De regels konden per dorp of kerk verschillen: geen ijsje kopen of fietsen op zondag, geen braspartijen of dansfeestjes die enkel de lusten opwekken, en de handjes boven de dekens. Het goede leven is afzien. Moeite en lijden zullen wellicht ons deel zijn op aarde maar daarvoor worden we beloond in het hiernamaals. Voor de helderheid stel ik het misschien te simpel voor. Uit de prent spreekt ook de welgemeende zorg de mens weg te houden van alles wat verslaaft of afleidt van waar het werkelijk om zou moeten gaan. Ja: waar zou het werkelijk om moeten gaan?

STREEP DOOR PESSIMISME

De coronacrisis heeft een streep gezet door het gewone leven, en misschien ook wel door ons beeld van het goede leven. Niets is meer vanzelfsprekend. Iedereen voelde zich gedwongen om na te denken over keuzes die gemaakt zijn en over keuzes die gemaakt zullen worden. Ik heb de neiging om nogal pessimistisch te zijn over onze cultuur en vrees dat ieder mens in beginsel voor zichzelf gaat of voor de eigen groep. Bij het genot van een rijk gevulde tafel gaat het ten diepste om mijn genot. En de beloning die ik ontvang na het bewandelen van de smalle weg is redding van mijn ziel. En in mijn zorgelijke kijk op de wereld lijkt het alsof niemand de vraag stelt wie de prijs betaalt. Wie hongert er in de wereld voor mijn rijkdom? Wie ontken ik in dit leven als mijn oog enkel op mezelf gericht is? De werkelijkheid in het begin van de coronatijd heeft mijn denken volledig gecorrigeerd. Ik heb met verbazing en grote bewondering gekeken naar wat er gebeurde: Mensen keken naar elkaar om. Men hield rekening met elkaar door een veilige afstand te houden. Buren leerden elkaar werkelijk kennen. Wie eenzaam was, kon rekenen op een telefoontje of een tekening van kinderen. Het goede leven was in deze tijd: samen leven.

EEN FEESTMAAL

Is dat niet waar het werkelijk om zou moeten gaan? Samen leven? Best bijbels eigenlijk. Het beloofde land als beeld van het goede leven, met vrede, gerechtigheid en liefde voor iedereen. Het koninkrijk van God waarin barmhartigheid en leven voor elkaar centraal staan. Diezelfde Bijbel is overigens ook niet vies van goed gevulde tafels. In Jesaja 25 lezen we: Op deze berg richt de HEER van de hemelse machten voor alle volken een feestmaal aan: uitgelezen gerechten en belegen wijnen, een feestmaal rijk aan merg en vet, met pure, rijpe wijnen. Maar dit is geen maaltijd voor ons alleen aangericht, en ook geen genot van enkel het moment. Het is een beeld hoe heel de wereld mag delen in het goede leven, door samen te leven. De wereld aan tafel bij de Ene, voor nu en de toekomst.

HEEN EN WEER GESLINGERD

Door alle ervaringen wijzer geworden, zal ik niet meer zo snel in pessimisme vervallen. Toch maak ik me af en toe zorgen. Als ik nu op straat loop, nemen steeds minder mensen afstand. Er bestaat logischerwijs een groeiend verlangen naar weer een beetje normaal, niet naar het nieuwe normaal. De mens is niet gemaakt voor afstand. Samenleven vraagt om nabijheid, ja zelfs om de lijfelijke aanraking van het minnen en de schouder van troost. Gedwongen afstand roept pijnlijk verlangen op, zoals het verdriet toen verpleeghuizen de deuren moesten sluiten. ‘Huidhonger’ is een woord dat terecht de Van Dale zal binnendringen. Maar waarom op straat dan dringen als vanouds? We willen weer genieten. Onbezorgd op een terras zitten. Reizen naar nieuwe en verre bestemmingen. Rekening houden met elkaar vraagt zoveel. Het lijkt je vrijheid weg te nemen. We worden heen en weer geslingerd tussen wens en mogelijkheid, tussen verlangen en wijsheid. Wat is het goede leven? Bestaat er goed leven zonder genieten? Bestaat er goed leven zonder de ander?

 

Harold Schorren is predikant van de wijkgemeente Laurenspastoraat, city pastor van Rotterdam en redactielid van Open Deur.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken