Wagner en Hougen-Moraga – Songs of Repression

Een liturgie van misbruik

Het is 1961, ergens in centraal Chili. De Duitse Wehrmacht-soldaat Paul Schäfer richt in de paradijselijke heuvels een leefgemeenschap op met de prachtige naam Sociedad Benefactora y Educacional Dignidad. In de jaren die volgen groeit Colonia Dignidad uit tot een nederzetting van driehonderd mensen, met twee landingsbanen, een school, een ziekenhuis, een restaurant en een energiecentrale. De bevolking bestaat overwegend uit Duitse immigranten en de voertaal is dan ook Duits. Paul is de ‘man van God’: naast oprichter is hij de religieuze leider van de gemeenschap.

Zestig jaar na dato toont de documentaire Songs of Repression ons de duistere liturgie van deze Paul. Het is een documentaire die je van de ene gruwelijke ontzetting in de andere laat vallen. Het dorp bestaat nog steeds en in het ziekenhuis liggen zelfs nog enkele van de bewoners van de eerste dag.

De documentaire richt zich echter vooral op de tweede generatie: de kinderen die opgroeiden onder Pauls leiding. Schäfer misbruikt alle jongens en maakt de vrouwen tot tweederangsburgers: ze worden lichamelijk en seksueel mishandeld.

‘Je hebt het slechte eruit geslagen.’ De gemeenschap kent een liturgie van mishandeling: je weet nooit waarvoor en wanneer je weer geslagen werd. Het slachtoffer moet in het midden gaan staan en wordt dan tot een half uur lang geslagen en geschopt door de kring. Pogingen om te ontsnappen worden bestraft met elektroshocktherapie, want de gemeenschap is het paradijs en daarbuiten is de hel. De geweldscultus culmineert in de jaren zeventig in het martelen en doden van Pinochets vijanden.

Hoe kon de hel in dat stukje paradijs neerdalen? Hoe kon het dat de misbruikten anderen misbruikten, martelden en doodden? Kan men elkaar ooit vergeven voor wat men elkaar aandeed? Hoe moet je verder leven met zo’n verleden? Alleen God weet het.

Estephan Wagner en Marianne Hougen-Moraga. Songs of Repression. Denemarken, 2020. 89 minuten.