Menu

Basis

Geestelijke verzorging bij mensen thuis

Geestelijk verzorgers in instellingen kennen we. Maar sinds kort zijn ze er ook om mensen thuis te bezoeken die worstelen met vragen over zichzelf en het leven… Dit artikel zou u als een nuttige verwijzing kunnen lezen.

Sinds jaar en dag werken geestelijk verzorgers in Nederland in instellingen als ziekenhuizen, verpleeghuizen, gevangenissen en bij defensie. Binnen deze instellingen bieden geestelijk verzorgers begeleiding en steun bij zin-en levensvragen en geloofsvragen. Wat nog ontbrak was de mogelijkheid om ook mensen thuis te begeleiden.

Daar is nu verandering in gekomen. In heel Nederland zijn regionale Centra voor Levensvragen opgericht. Zo’n centrum is een samenwerkingsverband van geestelijk verzorgers van verschillende achtergronden, gezonden door bijvoorbeeld het Humanistisch Verbond of de PKN. Het woord centrum is een beetje misleidend, want het gaat niet om een gebouw waar mensen heen kunnen. Het zijn de geestelijk verzorgers die naar mensen toe gaan. We zijn bereikbaar via de mail, een website en een centraal telefoonnummer.

Als voorbeeld iets over mevrouw Buis een dame van 79 jaar. Zij heeft na een beroerte lange tijd in een verpleeghuis doorgebracht en is nu weer thuis. Ze merkt dat het moeilijk is de draad weer op te pakken. Ze heeft een aantal nare ervaringen gehad tijdens haar ziekte die haar parten spelen. Ze piekert veel en slaapt daardoor slecht. De wijkverpleegkundige ziet hoe mevrouw worstelt met zichzelf. Al een aantal keren hoorde ze mevrouw zeggen dat het zo niet meer hoeft. De wijkverpleegkundige belt na overleg met mevrouw Buis het Centrum voor Levensvragen om te vragen of een geestelijk verzorger mevrouw kan bezoeken. Het centrum pakt de vraag op en een dag later neemt de geestelijk verzorger contact met mevrouw op om een afspraak te maken.

Kosteloos voor 50+ en mensen in de palliatieve fase

Dankzij een subsidie van de overheid kan het Centrum voor Levensvragen deze mevrouw een aantal gesprekken kosteloos aanbieden. Dit maakt de professionele ondersteuning van een geestelijk verzorger laagdrempelig en bereikbaar voor iedereen. Er zijn wel een aantal voorwaarden aan verbonden. De gesprekken zijn alleen kosteloos voor iedereen die vijftig jaar of ouder is, en voor mensen in de palliatieve fase van hun leven en hun naasten.

Professionele ondersteuning laagdrempelig en bereikbaar voor iedereen

Levensvragen in de Vallei

Een voorbeeld van zo’n centrum is het Centrum voor Levensvragen in de Vallei in Gelderland. Dit is het centrum waar ik vanaf de oprichting bij betrokken ben. Het centrum werkt met geestelijk verzorgers met verschillende achtergronden; protestants, katholiek, humanistisch en islamitisch. Het kostte niet veel moeite om geestelijk verzorgers te vinden die hun diensten willen aanbieden bij mensen thuis. De behoefte hieraan wordt door iedereen gevoeld.

Sommige geestelijk verzorgers werken naast het werk voor het centrum in een instelling. Er zijn ook geestelijk verzorgers die als zzp’er werken voor het centrum. Mensen die hulp vragen kunnen aangeven wie ze graag willen spreken. Soms vragen mensen om een geestelijk verzorger met een zelfde levensbeschouwing. Vaak doet dit er minder toe. Geestelijk verzorgers zijn allemaal opgeleide professionals en voor iedereen beschikbaar.

Direct bereikbaar

We zijn enthousiast aan de slag gegaan. Een nieuw werkverband betekent veel nadenken over de goede structuur, hoe vinden de mensen je?, hoe werk je samen? Het Centrum voor Levensvragen in de Vallei werkt met een zelfsturend team. Dit wil zeggen, dat we samen het centrum draaiend houden. Ieder heeft zijn eigen taak en daarnaast heb je telefoondienst. Mensen kunnen direct naar ons bellen of mailen voor hulp.

Daarnaast zijn er partners waarmee we samenwerken zoals de thuiszorg, huisartsen, welzijnsorganisaties en kerkelijke organisaties. Zij zijn belangrijke verwijzers en kunnen mensen doorsturen naar ons. De contacten met kerken verlopen meestal via de geestelijk verzorger die een persoonlijke en professionele binding heeft met de kerkelijke gemeenschap, maar dit hoeft niet. U kunt ook direct contact opnemen met het centrum.

Vragen als: omgaan met een chronische ziekte, stervensbegeleiding, eenzaamheid…

Groepen

Vanaf de start bleek er vraag te zijn naar de diensten van het Centrum voor Levensvragen in de Vallei. De vragen zijn veelzijdig: omgaan met een chronische ziekte, eenzaamheid, stervensbegeleiding, de laatste levensfase, rouw en gemis, mantelzorg. Ook organiseren we gespreksgroepen waarin zingeving centraal staat, en lotgenotengroepen voor bijvoorbeeld mensen met dementie, een overleden partner of mantelzorggroepen.

Het is bijna drie uur en de deelnemers van de gespreksgroep Ontmoeting en Zingeving druppelen binnen in het wijkcentrum Ons Huis. De gespreksleider, geestelijk verzorger Margreet, zit klaar met koffie en thee. Vandaag is het thema: wat inspireert jou? De acht deelnemers kennen elkaar ondertussen een beetje. Henk, Loes, Tilly en Bert zijn tachtig plussers, Marleen, Piet en Anne zijn net iets jonger en Fiona is de jongste van het stel, zij is 58 jaar. Het is de vijfde bijeenkomst. Margreet begint met een welkom en iedereen vertelt kort iets over hoe het gaat. Iedereen luistert geïnteresseerd en hier en daar is er een vraag of een opmerking naar elkaar. Margreet had vooraf een tekst over inspiratie opgestuurd, zodat mensen er al over nagedacht hebben. Dit blijkt ook in het gesprek. Aan de hand van een aantal vragen gaat de groep aan de slag met het thema en worden gedachten uitgewisseld en ontstaan nieuwe inzichten. Na anderhalf uur eindigt de groep met een mooi gedicht en stof tot nadenken.

Onderwijs

Naast de zorg voor mensen biedt Levensvragen in de Vallei ook onderwijs en coaching aan voor zorgprofessionals en vrijwilligers. Want waar hebben we het over als het om zingeving en levensvragen gaat? Hoe herken je zo’n vraag? En hoe kun je hierop reageren? Hoe doe jij dat? Hoe sta je zelf in het leven en hoe heeft dit een relatie met je werk? Hoe kun je doorvragen en wanneer doe je dat?

Vrijwilligers

In ons werk bij mensen thuis komen we natuurlijk ook vrijwilligers tegen en werken we met hen samen. Vrijwilligers zijn hard nodig op veel plekken. Als geestelijk verzorger hebben we de professionele bagage om mensen te begeleiden bij complexe vragen op het gebied van zingeving en levensbeschouwing. We komen bij mensen thuis die vaak behoefte hebben aan een luisterend oor en gezelschap.

We komen bij mensen die behoefte hebben aan een luisterend oor en gezelschap

De redenen zijn divers. Bijvoorbeeld omdat iemand alleen is, of aan huis gebonden door ziekte of invaliditeit, of omdat iemand zijn of haar partner wil ontlasten. Of wanneer iemand minder verbonden is met een kerk, maar wel contact zoekt. Het is prettig om als geestelijk verzorger juist dan samen te werken met een vrijwilliger die voor langere tijd iemand kan bezoeken.

Samenwerken?

Voor bezoekvrijwilligers van kerken is dit geen nieuw verhaal. Het hoort erbij, mensen bezoeken uit de eigen gemeenschap. In onze huidige tijd is er veel eenzaamheid onder mensen, jong en oud. Wie weet is er een verbinding mogelijk van kerken en bezoekvrijwilligers met een regionaal Centrum voor Levensvragen. Zodat verschillende vragen samenkomen. Wellicht dat de mensen die al lang geen kerk meer bezoeken opnieuw aansluiting krijgen. Maar ook als het hier niet om gaat is het wellicht goed om eens verder te kijken, buiten de eigen gemeenschap? Het is een vraag die we samen kunnen onderzoeken.

Wat zeker mogelijk is, is ondersteuning van de bezoekvrijwilligers door een geestelijk verzorger van het Centrum voor Levensvragen in samenwerking met de dominee e.a. Het werk kan soms best zwaar zijn. Door de heftigheid van de verhalen, door complex gedrag of doordat het bijvoorbeeld dicht bij je eigen verhaal komt. Geestelijk verzorgers kunnen vrijwilligers ondersteunen en ook luisteren naar hun verhaal. Er liggen mooie kansen van samenwerking!

Algemene info

Levensvragen komen meestal op als het leven niet meer vanzelfsprekend is. Wanneer je leven (plotseling) verandert, in bijzondere of belastende situaties. Dat wat je vanzelfsprekend vond, roept nu vragen op, vragen die verbonden zijn met hoe je naar het leven kijkt en wat je belangrijk vindt. Levensvragen kunnen gaan over grote vragen, zoals de zin van het leven. Maar ook over alledaagse vragen als wat een dag de moeite waard kan maken. Vaak kunnen we met dierbaren hierover spreken, of met zorgverleners en vrijwilligers. Maar soms is het ingewikkeld of te kwetsbaar en dan kan een geestelijk verzorger uitkomst bieden. Zij zijn hier speciaal voor opgeleid en bieden professionele begeleiding, hulpverlening en advisering bij zingeving en levensbeschouwing. Geestelijk verzorgers zijn er voor iedereen, welke geloofsovertuiging of kijk op het leven je ook hebt. Meer informatie of voor doorverwijzing kunt u kijken op: www.geestelijkeverzorging.nl of de website van een Centrum voor Levensvragen in uw regio. Bijvoorbeeld www.levensvragenindevallei.nl (Gelderse vallei)

Gerda Grave is humanistisch geestelijk verzorger, verbonden aan het Centrum voor Levensvragen in de Vallei, Gelderland.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken