Gegrond verlangen

Met Kerst klinken weer de verhalen over Jozef en Maria, de herders in het veld en het kindje Jezus in de kribbe. Kerstprenten en -stalletjes vol knusheid nemen ons mee naar een andere werkelijkheid, weg van de kilte van alledag. Ook liederen als ‘Stille Nacht’ en’ Engelkens door ’t luchtruim zwevend’ trekken ons onweerstaanbaar zoetgevooisd naar hogere sferen. Het heeft allemaal niet zoveel van doen met ons leven. Het is als een sprookje dat ons jaarlijks wil troosten met een alles-komt-goed-boodschap. Maar is daar iets mis mee?

Een leeg graf

In de Bijbel vertellen Matteüs en Lucas in hun evangeliën allebei een verhaal over de geboorte van Jezus. Hun verhalen verschillen volledig van elkaar en ze spreken elkaar ook tegen. Dat is niet erg, het gaat er hen niet om te beschrijven wat er werkelijk gebeurd is. Ze hadden gehoord van die man, Jezus uit Nazaret, die wonderen verrichtte en tekenen gaf van een nieuwe toekomst. Zijn korte leven eindigde met de dood aan het kruis, in volledige overgave. Maar de ontdekking dat het graf van Jezus leeg was bij het schemeren van de nieuwe morgen, heeft ook deze evangelieschrijvers gevuld met geloof: God heeft het laatste woord, niet de dood. En: God is liefde.

Bijzondere geboorte

De verhalen over Jezus werden doorverteld en gaandeweg op schrift gezet. Matteüs en Lucas wilden de bijzondere betekenis van Jezus benadrukken door ook aan zijn geboorte bijzondere woorden te geven. In hun tijd kende iedere grootheid een geboorte waarbij veelal de goden een actieve rol speelden. Bij ‘grote’ mensen lijkt de hemel de aarde even te raken. De ervaring van de evangelisten was dat in Jezus God zelf op aarde verscheen. De engelen, als hemelse boodschappers, mogen dat verkondigen en wereldkundig maken. Er is een kind geboren. De evangelist Johannes zou zeggen dat Jezus ‘niet uit het vlees’ is geboren. Dat wil zeggen: niet uit menselijke lust of verlangen. Er zit meer achter: het is de Geest van God die nieuwe toekomst heeft verwekt.

Vergezichten en dromen

Je kunt de droom van een nieuwe morgen of een andere, betere wereld verliezen. Door schuld, door noodlot of door waanzin.

Als mens, als gemeenschap of als volk. Denk bijvoorbeeld aan oorlogswaanzin waar bombardementen iedere toekomstmuziek overstemmen, waar de levenden verdrinken in tranen om de doden. Alles komt goed?

In de oude verhalen van de Bijbel zijn het de profeten die spreken in tijden van dreiging en nood, van verwoesting en ballingschap. Waar geen hoop meer leeft en een volk wandelt in duisternis, blijven zij vertellen van Gods trouw en liefde. Hun visioenen en beloftes moeten de mensen troosten en op hun benen zetten. Vergezichten en dromen nodigen uit om het leven opnieuw te omarmen, tegen alle weerstand in.

In de geboorteverhalen leggen de evangelisten een direct verband met al die profetische visioenen en goddelijke beloftes van weleer. Wat zij vertellen is geen breuk met het oude, maar een doorgaand vertrouwen dat God meegaat in alle tijden, overal ter wereld. De geschiedenis van het volk Israël, van slavenhuis en ballingschap, lijkt zich echter voortdurend in alle rauwheid te herhalen.

Ook toen Jezus geboren werd, waren degenen die de macht hadden geen herders maar onderdrukkers. Maar nu grijpt de hemel in, wordt ons verteld. De Geest van God verwekt, tegen alle onmogelijkheid in, nieuwe hoop voor de wereld. Zoals de Geest van God bij de schepping over de oervloed zweefde en in de chaos licht en leven schiep, zo schept Hij met de geboorte van Jezus tegen alle wanhoop in, het verlangen naar een wereld andersom.

Teken van een nieuwe toekomst

Het is niet zo gek dat alle gekkigheid van Kerst ons wegtrekt uit het alledaagse. Die troost ons en wekt ons verlangen naar een hemelser leven hier op aarde.

We kennen verhalen van slagvelden waar met Kerst de alleskomt-goed-boodschap van een kind in een kribbe zonder aarzelen werd verteld. Of inloophuizen vol zwervers waar met warme chocolademelk ‘Stille nacht’ gezongen wordt. Het is meer dan een sprookje. Als alles duister is of de nieuwe dag grauw oogt als altijd, houdt dat kleine Kind ons op de been. Een teken dat God de wereld raakt, toekomst verwekt, en met zijn liefde onder ons woont. Zijn kind, kwetsbaar nog en afhankelijk, wordt in onze armen gelegd. En als we ontroerd kijken naar dat nieuwe leven, wekt Hij ons verlangen. En beantwoordt ons verlangen met nieuwe toekomst.