Menu

None

Geloof jij in engelen?

Maandag, Theologenblog-dag. Deze week opent Nikolaas Sintobin de week met de vraag of engelen nog van deze tijd zijn. 'Ja,' luidt het antwoord volmondig, en hij werpt een blik op Pierre Favre en diens geloofsleven.

Nikolaas Sintobin

“Geloof in engelen en geesten hoeft niets te maken te hebben met vreemde esoterische wezens, al of niet met kleurrijke vleugels.”

Schilderij van Pierre Favre in de Oude Abdij Drongen, het bezinningscentrum van de Jezuïeten in de Lage Landen

Schilderij van Pierre Favre in de Oude Abdij Drongen, het bezinningscentrum van de Jezuïeten in de Lage Landen.

Pierre Favre (1506 – 1546) groeide op in Villaret, een gehucht in de Franse Alpen, als eenvoudige herdersjongen. Hij was danig briljant dat hij uiteindelijk terechtkwam aan de Parijse Sorbonne om er theologie te studeren. Favre woonde er in een studentenkamertje samen met Ignatius van Loyola. Pierre werd de mentor van de wat oudere Ignatius die moeizaam studeerde. Op zijn beurt werd Ignatius de geestelijk begeleider van Pierre. Later zouden ze met enkele andere gezellen de Sociëteit van Jezus stichten, beter bekend als de jezuïeten.

Hooggevoeligheid als troef

Favre was een man van de vriendschap. Iedereen wilde met hem in gesprek gaan. Hij kon buitengewoon goed luisteren. In zijn omgang met anderen liep hij echter voortdurend tegen zijn hooggevoeligheid aan. De minste tegenslag of een verkeerd woord konden hem helemaal van slag brengen. Ignatius leerde Favre wat hij altijd beschouwd had als een ernstige beperking om te vormen tot een troef.

Favre werd dé specialist van de onderscheiding van de geesten.­­ Hij ontdekte hoe zijn gevoelservaring, hoe extreem ze soms ook was, hem op het spoor kon brengen van God. Geen toeval dat paus Franciscus – zelf jezuïet en een van de grote hedendaagse specialisten van de onderscheiding van de geesten – de dag zelf van zijn pausverkiezing besloot Pierre Favre heilig te verklaren.

In de iconografie wordt Pierre Favre vaak voorgesteld met een veelvoud aan engelen om hem heen. In zijn dagboek schrijft Favre met grote vanzelfsprekendheid over (bewaar)engelen en andere geesten. In het bijzonder heeft hij het over goede geesten die naar hem toekomen. Dat gebeurt met name als hij dreigt weg te zinken in negativiteit. Van Ignatius had hij geleerd om ook dan te proberen zich open te stellen voor Gods reddende aanwezigheid.

Zijn reeds genoemde hypersensitiviteit maakt telkens weer mogelijk dat hij de werking van die goede geesten kan aanvoelen. Vaak brengt hem dit tot een helder inzicht in de onvrijheid of verlammende gehechtheid die hem parten speelt en die hem naar de afgrond dreigt te sleuren. De einduitkomst is vaak dat hij met hernieuwd, ja zelfs groter enthousiasme, zijn zending opnieuw kan opnemen.

Engelen uit de tijd?

In onze tijd klinkt het vreemd om te spreken over geesten en engelen. Er zijn goede redenen om hier behoedzaam mee om te gaan. Voor je het weet verlaat je helemaal het domein van het christelijk geloof. Tegelijk weten we dat ze een Bijbels gegeven zijn en dat ze in de christelijke traditie best hun plaats hebben. Zo is in de Rooms-Katholieke Kerk 29 september het feest van de aartsengelen. Wat kan je hier vandaag de dag mee?

Favre gebruikt het beeld van engelen en geesten om een fundamenteel aspect van zijn geloofservaring te benoemen

Het getuigenis van Pierre Favre spreekt me sterk aan. Meer nog, ik vind het uitdagend en oproepend. Zijn geloof in engelen en geesten heeft niets te maken met vreemde esoterische wezens, al of niet met kleurrijke vleugels. Het is wel een beeld dat hij gebruikt om een fundamenteel aspect van zijn geloofservaring te benoemen. Favre gelooft voluit in Gods voorzienende liefde voor elke mens, ook voor hem. Niet op abstracte, afstandelijke, buitentijdse wijze. Niet enkel in een veilig ver verleden. Wel tastbaar en concreet, hier en nu, in het leven van mensen van vlees en bloed.

Meer in het bijzonder gelooft Favre erin dat het mogelijk is Gods voortdurend scheppende liefde en zorg te ervaren via de gevoelsbewegingen in zijn hart. Daar kan een mens achterhalen waartoe God hem uitnodigt. Uit zijn dagboek blijkt hoe bedreven Favre is om die stemmen in zijn hart te ontwaren.[1] Vervolgens gaat hij ook daadwerkelijk aan de slag met wat die gevoelsbewegingen aangeven. Hij gaat die gevoelens interpreteren met zijn verstand. Dat is de kern van de onderscheiding van de geesten, alvast in haar ignatiaanse variant.

Je kunt je diepere gevoelservaring niet zelf vullen; die overkomt je

Onderscheiden en uit handen geven

Mij stelt dit voor de vraag in welke mate ik zelf die onderscheiding – en dus Gods actieve betrokkenheid op mijn persoon – ernstig neem. De belangrijkste beslissingen in mijn leven heb ik op die wijze genomen. Ruim dertig jaar geleden heb ik, via onderscheiding, besloten mijn advocatencarrière te beëindigen om jezuïet te worden. Dit tot mijn grote verbazing, mag ik wel zeggen. Maar wat met al de dagelijkse keuzes die ik doorlopend maak?

Onderscheiden betekent uit handen geven. Je diepere gevoelservaring kan je immers niet zelf invullen. Die overkomt je. Dat geldt voor de grote dingen van het leven. Ook, en misschien wel vooral, voor de kleine en de nog kleinere. Die maken namelijk veruit het grootste deel uit van ons leven. In welke mate ben ik bereid ook daar steeds meer naar God te luisteren. Ik geloof toch dat Hij het allerbeste met me voor heeft. Of niet?

Geloof jij in engelen?

Nikolaas Sintobin is jezuïet en internetpastor. Hij publiceerde in 2021 bij Kokboekencentrum een boek over de ignatiaanse onderscheiding van de geesten: Vertrouw op je gevoel. Keuzes leren maken met Ignatius van Loyola.

Noot

[1] Ter illustratie, in het kader hieronder een uittreksel uit het dagboek van Pierre Favre:

25 december 1542 in Mainz

Tijdens de eerste mis voelde ik me voor de communie helemaal koud en ik was bedroefd geen beter voorbereide verblijfplaats te hebben.

Een levendige geest kwam toen naar mij en gaf mij dit antwoord dat gepaard ging met een inwendig gevoel van toewijding dat mij tot tranen toe bewoog : “dit is de betekenis van Christus die naar een stal komt; want, zo je reeds erg vurig was geweest, dan zou je in deze ervaring niet de menselijkheid van je Heer gezien hebben; want geestelijk zou je niet zo geleken hebben op die stal.

Ik werd dus getroost in de Heer zelf omdat Hij zich verwaardigde om binnen te komen in zo’n kille verblijfplaats. Wat mij betreft, ik had liever gehad dat ze mooi versierd was geweest om daarin troost te vinden; ”maar ik zag in welke omstandigheden de Heer gehuisvest was en dat gaf me troost. Indien het mij dus, om goede redenen, geweigerd wordt om in mijzelf het gedrag en de houding aan te treffen die ik zou willen hebben ten aanzien van mijn God, Jezus, zijn moeder of zijn heiligen, moge ik dan door de genade verkrijgen om te zien en te voelen welke zijn houding en gedrag zijn ten aanzien van mij.

Pierre Favre, Memoriale 197

Nikolaas Sintobin

Pierre Favre (1506 – 1546) groeide op in Villaret, een gehucht in de Franse Alpen, als eenvoudige herdersjongen. Hij was danig briljant dat hij uiteindelijk terechtkwam aan de Parijse Sorbonne om er theologie te studeren. Favre woonde er in een studentenkamertje samen met Ignatius van Loyola. Pierre werd de mentor van de wat oudere Ignatius die moeizaam studeerde. Op zijn beurt werd Ignatius de geestelijk begeleider van Pierre. Later zouden ze met enkele andere gezellen de Sociëteit van Jezus stichten, beter bekend als de jezuïeten.

Ignatius van Loyola, samengesteld door Nikolaas Sintobin, is een inspirerend geschenkboek over de levenswijsheden van Ignatius van Loyola. Dit boek dient als levensgids die mensen richting geeft op het spirituele pad. Ignatius was een meester in het schrijven van pakkende quotes. Denk bijvoorbeeld aan: ‘Het vuur waarmee je anderen wilt doen ontvlammen, moet thuis worden aangestoken.’ De mystieke teksten van Ignatius helpen bij het mediteren of bij het schrijven van een preek, speech of kaartje. 

ignatius van loyola

Wellicht ook interessant

Bijbelwetenschappen
Bijbelwetenschappen
Basis

De Levende belichaamt onze verwondingen

Wie niet in de gelegenheid was om op de avond van de eerste dag van de week, nu acht dagen geleden, in de vesper het evangelie van die avond te horen (Johannes 20:19-23), zal het op de achtste dag, vandaag, nog wel willen betrekken bij de lezing van het evangelie. We weten niet of het hetzelfde moment was als een week eerder, dat Jezus in het midden van zijn leerlingen, inclusief Tomas, verscheen. Wel waren de deuren opnieuw gesloten. Misschien niet meer uit vrees voor de joden, maar omdat het hart van een van hen, Tomas, nog geopend moest worden.

Bijbelwetenschappen
Bijbelwetenschappen
Basis

‘Opdat ook jullie doen wat Ik jullie heb gedaan’

Volgens de inmiddels overleden opperrabbijn Jonathan Sacks zijn voor een gemeenschap deze drie zaken het belangrijkst: ouders, leraren en gedenken. Ouders en leraren moeten kinderen vertellen over het verleden, om wat toen fout ging in de toekomst te voorkomen en het goede te doen. De onderwerpen in de lezingen van vandaag bevestigen dat belang. Het vertrek uit de slavendienst in Egypte en de voetwassing door Jezus worden nog steeds verteld en herdacht.

Nieuwe boeken