Basis

Graag taboe houden!

Drie mensen vertellen wat voor hen taboe mag blijven.

Google is beeldbepalend

Op en door het wereldwijde web worden talloze taboes doorbroken. Zo worden kwetsbare thema’s daar bespreekbaar. Het voelt vaak lang niet zo veilig om die oog in oog met een ander te bespreken. Lezen over, luisteren en kijken naar ervaringsdeskundigen met dezelfde problemen als jij kan heel heilzaam zijn.

Wanneer je informatie wilt vergaren over een heikel onderwerp, is de ‘anonieme’ weg via internet makkelijk begaanbaar. Dan raak je op de hoogte zonder dat je lastige vragen hebt moeten stellen die iemand in verlegenheid zouden kunnen brengen.

Maar het kan ook een averechtse werking hebben. Mijn dochter van negen heeft een dubbele handicap, veroorzaakt door twee afwijkende chromosomen. Elke afwijking heeft een naam. Ik ben inmiddels terughoudend geworden die namen te noemen. Omdat de ervaring leert dat er niet aan mij of haarzelf gevraagd wordt wat die handicap voor haar persoonlijk betekent. Mensen vormen zich met behulp van Google een beeld.

We weten allemaal wel dat we de horrorverhalen die we op internet tegenkomen meestal met een korrel zout moeten nemen. Maar zelfs een korrel kan heel bepalend zijn bij de beeldvorming. Bij mijn dochter wordt er gekeken en ook gevraagd of het bij elkaar gegoogelde beeld overeenkomt met wat mensen aan haar zien of hoe zij haar meemaken. En de naam van haar handicap wordt in één adem met haar naam genoemd. Daar kan ik zo van balen. ‘Het hoort toch bij haar identiteit’ zei iemand ooit tegen mij toen ik weigerde de naam van haar handicap prijs te geven. Haar naam is Tonke.

En eigenlijk heb ik met het schrijven van dit stukje precies gedaan wat ik wil voorkomen: dat de focus op haar handicap ligt. Maar soms moet je een taboe aankaarten om het niet uit maar juist in de taboesfeer te houden

Maartje Wildeman is predikant van de Protestantse Gemeente Oudemirdum-Nijemirdum-Sondel.

‘U zult wel veel pijn hebben’

Door mijn gekromde rug, orthopedische schoenen en de wandelstok in mijn hand is het voor de meeste mensen die mij ontmoeten niet moeilijk om te zien dat er met mijn lichaam iets bijzonders aan de hand is. Voor mezelf is dat anders: mijn kenmerken zijn in de loop van de jaren vanzelfsprekend voor me geworden, ze zijn deel gaan uitmaken van wie ik ben.

Het kan ongemakkelijk zijn als onbekenden mij zomaar aanspreken en bevragen op mijn uiterlijk. Zo was ik laatst in een natuurvoedingswinkel. Het was er rustig en ik nam de tijd om even rond te kijken. Toen ik bij de kassa kwam, zei de medewerkster: ‘Uw rug is krom, u zult wel veel pijn hebben!’ Ik was verbaasd, lachte de dame vriendelijk toe en antwoordde: ‘Dat klopt, mijn rug is krom, maar pijnlijk is het zelden; mijn spieren en de rest van mijn lichaam hebben zich aan mijn kromming aangepast.’

Blijven staren naar iemand met een beperking, mensen zomaar aanspreken en vragen wat er lichamelijk met hen aan de hand is − dat mag van mij taboe blijven. In de loop van de jaren heb ik geleerd om weerbaar te zijn, maar op zo’n onverwacht moment aan de kassa beëindig ik de communicatie zo snel mogelijk. Ik wil best open en eerlijk spreken over mijn gezondheid, maar ik bepaal zelf met wie en wanneer.

Holkje van der Veer is dominicanes en redactielid van Open Deur, zie www.Holkje.nl.

Niet goed, wel spannend

Een taboe is eigenlijk een prachtig ding: iets waarvan we allemaal vinden dat het niet goed is of ongepast, maar waarvan we ook allemaal weten dat het soms wel gebeurt of zelfs moet gebeuren. In je neus peuteren bijvoorbeeld. Dat moet je stiekem doen, want het is niet netjes. Taboes vertellen ons dus iets over hoe we publiekelijk met elkaar willen omgaan en over onze ideale wereld, door te benoemen wat daarin géén plek zou mogen hebben. Nou geloof ik alleen wel, dat in een ideale wereld alles en iedereen een plek mag hebben. Dat is volgens mij het Koninkrijk waar de bijbel over spreekt. Dus wat kan dan nog taboe zijn?

Laat datgene waarmee we elkaar onvrij maken dan taboe zijn. Het beste voorbeeld? Geweld. Dat kan geen deel uitmaken van een wereld waar we allemaal ten diepste naar verlangen. We weten dat het wel gebeurt. Mensen doen elkaar pijn, niet alleen stiekem, ook steeds meer publiekelijk. We snappen dat geweld soms noodzakelijk is, als iets echt niet anders kan. Daarom hebben we ooit ook zo verstandig besloten dat het goed is als alleen de politie en het leger geweld mogen gebruiken. Zo kan geweld voor de meesten van ons taboe blijven: iets dat niet in onze ideale wereld past, maar toch soms onvermijdelijk is.

Als iets taboe is, vinden we het vaak ook spannend. Zo zie ik het taboe op geweld terug bij bokswedstrijden. Ook dan is iedere klap tegen een mensenhoofd er één te veel en helemaal niet noodzakelijk. Maar het is wél spannend om naar te kijken. Kortom: geweld is een prima taboe.

Tom de Haan is stadsdominee van Haarlem.