Hendrikus Berkhof, een dorpsdominee in oorlogstijd
Inleiding
Een paar jaar geleden vertelde Ankie Stork mij in een interview over de hulp die haar tijdens de oorlog door de hervormde predikant van Lemele werd verleend bij het onderbrengen van Joodse kinderen in pleeggezinnen. Als studente had zij zich beziggehouden met verzetswerk ten behoeve van zulke kinderen. De hulpvaardige predikant was Hendrikus (Henk) Berkhof, de latere Leidse hoogleraar. In Lemele, een gemeente van 790 zielen, had hij in 1938 als kandidaat zijn intrede gedaan. De vader van Ankie, J.C. Stork, was directeur van de Nederlandsche Stoombleekerij in het naburige Nijverdal. Toen deze moest onderduiken, belandde hij op hetzelfde adres als de tegelijkertijd ondergedoken Berkhof. Ter herinnering kreeg Ankie Storks vader van Berkhof de recent gepubliceerde tweede druk van diens Geschiedenis der Kerk cadeau. ‘Van den schrijver in dankbaarheid’, zo luidt de door Berkhof op 20 februari 1944 geschreven opdracht in het boek. Berkhof had Stork verteld, dat hij gevangen had gezeten en in feite door een toeval vrijkwam.
Stork noteerde het verhaalde voorin de hem geschonken kerkgeschiedenis. Kort samengevat was dit het volgende. De Gestapo had Berkhof te Enschede laten opsluiten. In de gevangenis had Berkhof aan het boek gewerkt. Toen men hem na een half jaar naar de strafgevangenis in Scheveningen, het ‘Oranjehotel’, wilde overbrengen, vloog de auto waarin hij vervoerd werd ten gevolge van een verkeersongeluk in brand. Berkhof liep een zware hersenschudding op. Bij zijn ontslag uit het ziekenhuis werd hij op vrije voeten gesteld.
