Herrie over een herberg
Het nachtverblijf in Betlehem
Vier jaar geleden, na Kerst 2003, ontspon zich in het dagblad Trouw een interessante discussie over een woord in het kerstevangelie. Een ontbrekend woord, een woord dat niet was vertaald in de Nieuwe Bijbelvertaling – die overigens nog niet officieel verschenen was – en daar had menigeen aanstoot aan genomen. Het betrof namelijk de herberg, de herberg van Betlehem. Volgens het door ieder gekende verhaal bracht Maria haar kind ter wereld in een stal, ‘omdat voor hen geen plaats was in de herberg’ (Luc. 2:7). Een proeve van de NBV luidde echter: ‘omdat er voor hen nergens plaats was’. Prof. Henk-Jan de Jonge, hoogleraar Nieuwe Testament aan de Universiteit van Leiden, verdedigde in Trouw (30-12-03) de weergave van de NBV. Prof. De Jonge stelde: In de grondtekst staat kataluma, en dat Griekse woord is een algemene aanduiding voor ‘onderkomen’, ‘verblijfplaats’. Het Nederlands zou geen exact equivalent voor dit Griekse woord hebben, De Jonge wees op het begrip ‘transformatie’, dat een belangrijke rol speelt in de moderne vertaalwetenschap. Als een bepaald begrip uit de grondtaal geen equivalent heeft in de taal waarin vertaald wordt, dan moet de vertaler een ‘vertaaltransformatie’ toepassen. Hij moet dat begrip uit de grondtaal zo weergeven dat de bedoeling overkomt in de ‘ontvangende taal’, of de ‘doeltaal’, in dit geval dus het Nederlands. Daarom vond Prof. De Jonge de proefvertaling van Luc. 2:7 volkomen correct, ‘geheel in overeenstemming met de zorgvuldig gekozen uitgangspunten en doelstelling van de nieuwe vertaling’.
