Het geding om de historiciteit van Jezus: Edward van der Kaaij in perspectief
In diverse kerkelijke en andere media heeft de publicatie van een boek door ds. Edward van der Kaaij de nodige aandacht getrokken. Van der Kaaij is tot het inzicht gekomen dat Jezus nimmer als historische figuur bestaan heeft, maar een mythisch verzinsel is van het vroegste christendom. Volgens Van der Kaaij hebben de eerste christenen Egyptische tradities over Horus gehistoriseerd en is aldus Jezus van Nazaret tot stand gekomen. Het christendom, aldus Van der Kaaij, berust op een mythe en niet op geschiedenis. Deze these is niet bepaald nieuw, maar desondanks heeft het boek in en buiten kerkelijk Nederland de nodige discussie losgemaakt. Het Nederlands Theologisch Tijdschrift is dan een geschikte plek om die discussie in een historisch en wetenschappelijk perspectief te plaatsen.In deze bijdrage staat een aantal vragen centraal. Allereerst is er de vraag: hoe moet het boek van Van der Kaaij geplaatst worden? Gaat het hier om een serieuze wetenschappelijke analyse of moet het werk gezien worden als een particulier project van een auteur die anderen deelgenoot wil maken van een voor hem belangrijke ontdekking? Aangezien dit nieuwe boek een oude discussie heropent, dient vervolgens de vraag gesteld te worden: hoe is in het verleden over deze zaak nagedacht? In de eerste decennia van de twintigste eeuw werd de historiciteit van Jezus door een aantal geleerden uitdrukkelijk ontkend. Hoe is de discussie van een eeuw geleden gevoerd en geëindigd? En: voegt de discussie van vandaag, in met name Noord-Amerika, nog iets toe aan de discussie van weleer? Na deze twee hoofddelen volgt een beschouwing waarin de term ‘mythe’ nader belicht wordt en gekeken wordt hoe de belangrijkste bronnen door Van der Kaaij en andere ‘Jesus mythers’ ontkracht worden. De korte slotbeschouwing is van meer theologische aard. Hierin draait het om de vraag: hoe belangrijk is de historiciteit van Jezus voor het christelijk geloof?