Hoe zou het zijn om onsterfelijk te zijn?
Als we de West-Europese houding ten opzichte van de dood in één zin moeten samenvatten dan komt deze zin waarschijnlijk het meest in de buurt: ‘Ik ben onsterfelijk tot het tegendeel is bewezen.’ En meestal willen we dat tegendeel pas in de laatste dagen of weken van ons leven onder ogen zien. Een kleine substroming in West-Europa, die vooral in Nederland en een beetje in België bestaat, kijkt daar juist heel anders naar. Vertegenwoordigers van die stroming willen al dood voordat het leven afgelopen is. Ik heb het over mensen die graag een regeling willen – al dan niet vastgelegd in een Wet – waardoor ze bij een zelf geconstateerd ‘voltooid leven’ euthanasie kunnen krijgen. Velen van hen hebben zich aangesloten bij de Coöperatie Laatste Wil, een soort zelfmoordpromotieclub.
SPELLETJESAVOND
Onze samenleving beweegt zich dus ergens tussen die twee uitersten. Tussen doodontkenning en doodomhelzing. Wat moet je nou als je ergens in dat grote midden zit? Wat kun je doen als je voor jezelf wilt onderzoeken hoe je je tot je eigen sterfelijkheid verhoudt?
Ik zou zeggen: maak er een gezellige spelletjesavond van. Ga met wat mensen om de tafel zitten en bedenk wat vragen over de dood die je aan elkaar zou kunnen stellen.
Om je op weg te helpen:
Als mijn leven vandaag eindigt, heeft het dan zin gehad?
Wat moet er op mijn grafsteen staan? Of in mijn rouwadvertentie?
Hoe zou het zijn om onsterfelijk te zijn?
Wat hoop je voor je nabestaanden als jij er niet meer bent?
Wat is voor jou ‘een goede dood’? Bestaat die?
Schrijf ze op verschillende briefjes, hussel ze door elkaar, pak er één uit en ga met elkaar in gesprek.
DANKBAARHEID
Je zult merken: praten over de dood is niet dodelijk. Sterker nog: praten over de dood terwijl er in feite geen urgentie is om over de dood te praten (een urgentie in de vorm van een beroerde diagnose met dito prognose) verhoogt de kwaliteit van het leven. Het verbindt, het geeft zin, het scherpt de prioriteiten in je bestaan en het voedt de dankbaarheid voor het leven.
Rob Bruntink is journalist en auteur met specialisatie palliatieve zorg en uitvaartzorg.
DE GESPREKSVRAGEN IN DIT ARTIKEL EN DE ILLUSTRATIES KOMEN UIT DE GESPREKSHULP KAARTJES VAN BETEKENIS, UITGEGEVEN DOOR BUREAU MORBIDEE. DIT IS HET COMMU-NICATIEBUREAU VAN ROB BRUNTINK EN MARISKA OVERMAN. ZIE: WWW.BUREAUMORBIDEE.NL.
Als je weet dat je dood gaat kun je twee fouten maken; doen alsof er niets aan de hand is of doen alsof het leven al voorbij is.
RENÉ GUDE
Meer lezen over voltooid leven en waardig oud worden
• ‘Nu ik oud word’, Raad van Kerken, februari 2018. Te downloaden van www.raadvankerken.nl.
• Materiaal van de Protestantse Kerk in Nederland
• ‘Als de dood. Trage vragen in het euthanasiedebat’, Annemarieke van der Woude, Zoetermeer 2015.
• ‘De mythe van het voltooide leven. Over de oude dag van morgen’, Frits de Lange, Zoetermeer 2007.
• Gouden pact voor betere zorg: http://www.humanistischverbond.nl/hetgoudenpact/
• ‘Drempel. Over leven met sterven’ -magazine van het Landelijk Expertisecentrum Sterven. Adveniat, sept. 2018.
