Basis

‘Ik ben in het hart van God’

De profeet Almoestafa komt aan het woord in een van de beroemdste boeken van Kahlil Gibran, ‘De Profeet’. Staat Almoestafa voor Gibran zelf of verwijst hij naar Jezus als leraar?

De teksten van Kahlil Gibran worden gebruikt als pareltjes bij hoogtijdagen. Tal van geboorten, huwelijken en begrafenissen zijn opgeluisterd met de woorden van deze meester. Zoals deze, uit De Profeet:

‘De liefde geeft alleen zichzelf en put ook uit zichzelf alleen. De liefde neemt niet in bezit, en wil ook niet in bezit genomen worden; want de liefde is zichzelf genoeg. En als je liefhebt zeg dan niet: “God woont in mijn hart”, maar veeleer: “Ik ben in het hart van God”.’

POËTISCHE PREKEN

De Profeet bevat de schitterende spirituele dialogen tussen een verlichte, Arabische meester, Almoestafa, en het hem vreemde volk van Orphaleze. Na twaalf jaar temidden van dit volk geleefd te hebben, verlaat Almoestafa hen om naar zijn eigen eiland terug te keren. Net voor hij weggaat, vertelt hij in 26 poëtische preken over liefde, vreugde en verdriet, vrijheid, goed en kwaad, bidden, geloof en dood.

OOSTERSE LERAAR

Kahlil Gibran werd geboren in Bisharri in Libanon en bracht het grootste deel van zijn productieve leven door in de Verenigde Staten. Hij stierf in 1931 op 48-jarige leeftijd in New York. De Profeet geldt bij miljoenen mensen als zijn meesterwerk. Minder bekend is het boek Jezus, de Zoon van de Mens waarin hij oosterse en westerse mystiek combineert aan de hand van Jezus als oosterse leraar. Over de geboorte van de profeet Almoestafa zegt Gibran: ‘Deze profeet “schreef” mij nog voor ik hem kon schrijven, schiep mij voor ik hem geschapen had. Al sinds mijn zestiende zoek ik ‘De profeet’ en nu word ik me bewust van zijn waarheden. Hij is de vrucht van mijn bestaan.’ En over de functie van Almoestafa schrijft hij: ‘Ik [Almoestafa] ben gekomen om een woord te spreken en ik spreek het uit (…) wat ik nu voor mijzelf uitspreek, zal later aan de mensen verkondigd worden.’

KRUISPUNT VAN TWEE WERELDEN

Volgens Joe Jenkins, die het werk van Gibran bestudeerde, laten de namen die in De Profeet voorkomen zich gemakkelijk vertalen: Almoestafa is Gibran, Orphalese staat voor New York, het land van Almoestafa’s geboorte is Libanon; Almitra, zieneres in Orphalese, is Mary Haskell, beschermengel van Gibran die tot zijn dood trouw met hem bevriend bleef. Maar het is ook denkbaar dat Gibran Almoestafa bedoelde als een Arabische metafoor voor Jezus, de leraar. Hoe dan ook, volgens Jenkins combineert Gibran zijn vertrouwen in de aangeboren goedheid van de mens met een unieke interpretatie van de boodschap van Jezus. ‘Zijn woorden zijn als zweepslagen wanneer hij religieus fundamentalisme, vrouwenhaat, onderdrukking en ongelijkheid veroordeelt en zijn helden zijn de fellahin, de vertrapten en onderdrukten, die tegen alles in, vrede en rechtvaardigheid verkondigen.’ Désanne van Brederode, die De Profeet vertaalde, ziet Kahlil Gibran als een mens die op het kruispunt van twee werelden stond: die van de oosterse religieuze mythen van zijn jeugd en die van de westerse religieuze verlichting en tolerantie die hij als jonge kunstenaar omarmde. ‘Beide werelden worden perfect belichaamd in de woorden van De Profeet’ zegt ze.

Rinus van Warven is trendwatcher, journalist en programmamaker. (www.rinusvanwarven.nl)