‘Ik had alleen mijn hand geopend’
Soms kan een plek zomaar heilig worden. Onverwacht. Wat gebeurt er dan?
In de kerk vieren we het Heilig Avondmaal. Ik loop in de rij mee naar voren, waar de predikant staat met een schaal brood. Als ik voor hem sta en mijn hand open voor het brood, zie ik dat achter hem het woord ‘Liefde’ op de muur geschreven wordt, zonder tussenkomst van een mens. Het zijn letters van licht in een mooi schoolschrift. De nadruk valt op de hoofdletter L. Het heeft het karakter van een liefdevolle aanzegging vanuit de Andere werkelijkheid.
De predikant legt brood in mijn open hand. Bezorgd kijk ik om me heen, ik was alles vergeten en heb de rij al die tijd opgehouden. Maar er is geen oponthoud, geen verwarring, niemand kijkt mij vreemd aan, niemand heeft gemerkt wat ik heb ervaren.
Hoewel het in mijn beleving in totale rust heeft plaatsgevonden, duurde het in werkelijkheid misschien maar een seconde dat ik op heilige grond was. Ik had er zelf niets aan gedaan, was alleen naar voren gegaan en had mijn hand geopend.
OPEENS WERD HET LICHT
In mijn werk als geestelijk verzorger in een ziekenhuis hoor ik geregeld dergelijke verhalen. Een vrouw die waakt bij haar stervende moeder ziet op het moment dat die sterft haar oude en gerimpelde gezicht veranderen in dat van een jong meisje. Een man hoort tijdens een zwaar ziekbed een stem die hem bemoedigend toespreekt; het is niet de stem van een mens. Een ander is al dagen somber, ziet geen toekomst meer en komt zijn bed niet uit. Opeens wordt zijn kamer helemaal licht; het is niet het gewone daglicht. Hij staat op, maakt een wandeling over de gang, maakt een praatje met medepatiënten en voelt zich een ander mens geworden. Een vrouw heeft tijdens haar gehele verblijf op de intensive-care-afdeling de ervaring dat haar overleden man naast haar bed zit en haar hand vasthoudt. Zonder die hand had ze het niet volgehouden.
IN HET ONGEWONE
We kunnen de grond nooit zelf heilig maken, wel voorwaarden ervoor scheppen. Een kerkdienst kan zo’n ervaring oproepen, vooral tijdens het Avondmaal of de Communie. Het kan ook thuis gebeuren tijdens bezinning, meditatie of gebed, in de stilte van de natuur, in een museum waar een kunstwerk intens binnenkomt. Heilige grond kun je ervaren als je het vertrouwde loslaat en het ongewone ingaat. Je kunt ook noodgedwongen op onbekend terrein terechtkomen: bij existentiële vragen, in een tijd van crisis, rouw, ziekte of het naderende levenseinde.
STILTE OF EENZAAMHEID
Een ervaring dat je op heilige grond bent, is een verstild levensmoment waarop de aanwezigheid van het Andere of de Ander wordt ervaren. Het is een geschenk in de eenzaamheid of stilte. Meer dan dat is er van de kant van de mens niet nodig. Misschien alleen nog een ‘open hart’. Er is vaak tijd nodig om de boodschap te begrijpen die in zo’n ervaring meeklinkt. Soms komt het inzicht pas later. En dan past de ervaring wonderwel bij dat waar iemand in zijn of haar leven mee bezig was.
Berthilde van der Zwaag is geestelijk verzorger in Máxima Medisch Centrum in Eindhoven en Veldhoven.
