Ik noem mij christen in onze kleurrijke samenleving

Door het contact met moslims ben ik theologie gaan studeren en dominee geworden. Vervolgens ben ik mij ‘christen’ gaan noemen. Dat geeft duidelijkheid aan mensen die anders in God geloven. Zij kunnen verdwalen in het oerwoud van namen van verschillende christelijke richtingen en vragen dan: ‘Is dat ook een christen?’

Jarenlang vond ik mijn christelijk geloof vanzelfsprekend het enige ware en waardevolle geloof. Over andere geloven sprak ik als ‘vreemde godsdiensten’, veraf, zonder dat het mijn gevoel raakte. Vanaf 1980 heb ik als onderwijzeres en taaldocente veel moslims, hindoes, joden en boeddhisten leren kennen. Dan ontmoet ik geen godsdiensten, maar wel mensen voor wie hun geloof en levensovertuiging net zo waardevol zijn als voor mij het christelijk geloof. Regelmatig stellen zij mij op verschillende manieren vragen over 3 belangrijke accenten:

1. Zo vragen hindoes en boeddhisten: Hebben jullie nu wel of niet meerdere goden? Want je spreekt over God, die je Vader/Moeder noemt -over Jezus die ook God is -over een Heilige Geest die toch ook God is?

2. Moslims vragen mij: Eigenlijk is jullie geloof best gemakkelijk. Want bij jullie wordt toch alles vergeven?

3. En mensen vanuit meerdere godsdiensten vragen: is een protestant ook een christen? En iemand die doopsgezind is? En hervormd? Zijn er nog meer namen? Waarom noemen jullie je niet gewoon christen? Wij noemen ons moslim – hindoe – jood – boeddhist – en als mensen meer willen weten, zeggen we bij welke richting we horen.

Vraag 1 gaat over de christelijke Drie-eenheid die we vieren met Kerst, Pasen en Pinksteren. Vraag 2 gaat over de kern van het christelijke geloof, de geschenken van genade, vergeving en verlossing. Ik moest bij de eerste 2 vragen zoeken naar woorden om dit begrijpelijk uit te leggen. Al met al daagde het mij uit om in mijn eigen geloofsspiegel te kijken en theologie te gaan studeren. Dit vanuit 2 hoofdvragen: de houding van kerken en christenen naar mensen die een ander geloof of andere levensovertuiging belijden én de plaats van vrouwen binnen de diverse godsdiensten en levensbeschouwingen.

Tijdens de studie was ik oecumenisch opbouwwerker bij zeven verschillende binnenstadskerken in Groningen en daarna van harte dominee in meerdere gemeenten. Op dit moment functioneer ik als freelance predikant, ga voor in kerkdiensten en leid andere vieringen en rituelen. Via mijn website ‘kleurrijkge loven.nl’ functioneer ik als PKN-predikant Kleurrijke Communicatie.

Richting en kleur

Dankbaar besef ik dat het contact met mensen die anders in God geloven of anders betekenis geven aan hun leven, mijn geloof en leven richting en kleur heeft gegeven. Samen met hen was ik in meerdere landen van afkomst en bij hun families. Steeds weer merkte ik het respect voor mijn christelijk geloof. En de nieuwsgierigheid naar de betekenis ervan voor mij als gelovige vrouw die een geestelijke is. (dominee is een moeilijk begrip, daarom noem ik mijzelf soms priester) Deuren van gebedshuizen zwaaien in de landen van afkomst en in Nederland open en mooie ontmoetingen worden voor mij geregeld met islamitische, joodse, hindoestaanse en boeddhistische collega’s. Daardoor ervaar ik regelmatig hoe verschillende gelovigen elkaar kunnen ‘bevruchten’.

Onze gezamenlijke naam

Regelmatig viel het mij op welk antwoord een jood, moslim, hindoe en bahá’i geeft wanneer iemand hem vraagt of hij gelovig is. ‘Ja, ik ben een jood, moslim, hindoe, bahá’i’, antwoordde hij of zij. Ik antwoordde lange tijd op deze vraag: ‘Ik ben hervormd of ik ben protestant’. Waarop de vraag volgde: ‘Is dat een christen?’ En ineens viel bij mij het kwartje.

Raar eigenlijk om je eerst bij de verdeelnaam te noemen, protestant, katholiek, doopsgezind, vrijgemaakt, vrijzinnig, ga zo maar door. Het is mooier om eerst onze gezamenlijke, oorspronkelijke naam te gebruiken, de naam van Jezus die wij als Christus belijden. Daarom zeg ik nu, als ze vragen ‘Geloof jij?’, ‘Ja, ik ben christen.’ Dat bevalt me prima en het wordt meteen begrepen. Op formulieren, zoals bijv. in een ziekenhuis, vul ik dit in en regelmatig wordt gevraagd: ‘Klopt dat?’, ‘Ja, dat klopt, ik ben christen.’

Dromen van eenheid.

Dan droom ik ervan dat kerken zich gewoon een ‘Christelijke Kerk’ gaan noemen en pas daarna de richting noemen die centraal staat. Door het oerwoud van onze vele verschillende namen lijkt het of de verdeeldheid bovenaan staat binnen het christelijke geloof. Dit vind ik verdrietig. Dit doet afbreuk aan de eenheid die christenen in Jezus Christus verbindt. Eén zijn in Christus heeft nooit betekend dat we het in alles met elkaar eens moeten zijn. De onderlinge verschillen zijn er en blijven er. Maar die mogen toch geen excuus zijn om de verschillen als uitgangspunt te nemen in de naam die we naar buiten toe gebruiken?

Eén lichaam met vele delen

De gezamenlijke naam ‘Christen’ wijst erop dat we in Christus’ naam met elkaar verbonden zijn in dat ene lichaam van Christus. In het bekende bijbelverhaal in 1 Korintiërs 12 staat in vers 12: ‘Een lichaam is een eenheid die uit vele delen bestaat; ondanks hun veelheid vormen al die delen samen één lichaam’. Armen, benen, ogen, handen, harten, oren, enz., ze hebben ieder hun eigen functie en betekenis maar ze kunnen niet zonder elkaar bestaan. Het voelt voor mij als een visioen om de onderlinge verbondenheid tussen christenen als eerste uit te dragen in de naam die we als eerste noemen in onze kleurrijke samenleving: ‘Ik ben christen’. Het vergroot de geloofwaardigheid van een eeuwenoud christelijk geloof. Een geloof met zijn vele nuances, interne strijd en vele ontwikkelingen. Een geloof met vele namen voor de onderlinge verschillen, net zoals bij andere geloven.

Dit doet niets af aan de geschiedenis van de verschillende christelijke kerken. De Rooms-Katholieke kerk, de Reformatie en andere ontwikkelingen blijven even belangrijk in hun betekenis. Want dit jaar vieren we dat Maarten Luther 500 jaar geleden de 95 stellingen op de deuren van de Slotkapel te Wittenberg timmerde. Ik vertel aan mensen die anders geloven dat dit een belangrijke geschiedenis is binnen de Christelijke kerk.

De WHW-code en de Gave van Begrip.

Regelmatig vragen mensen die anders geloven en anders betekenis geven aan het leven: ‘Wat geloof jij als christen?’ Dan merk ik dat de interreligieuze contacten mijn taalgebruik beïnvloeden, want ik gebruik geen moeilijke woorden meer. En de vraag houdt mij een spiegel voor: wie ben ik als christen, als gelovige vrouw en wat is de mooiste parel van mijn geloof? Hierbij gebruik ik graag de WHW code.

Deze code baseert zich op een bijzonder geschenk dat we allemaal van God hebben gekregen: de gave van begrip. Ik ben er van overtuigd dat we door God op elkaars levensweg zijn gezet met de bedoeling deze gave te gebruiken: we kunnen elkaar begrijpen. Regelmatig oefen ik met groepen, ook jongeren, de WHW-code van dialoog.

Dat is een uitnodiging om vragen te stellen die beginnen met WAT -HOE -WAAROM?

Want dan stel je open vragen en kan de ander vertellen wat zij en hij gelooft. Bij het begrijpen hoef je het niet met de ander eens te zijn. Dat geeft over en weer rust en ruimte, zoals op de kleurrijke middag voor vrouwen in Heerenveen.

De kracht van Kleur

Op een vrouwenmiddag zijn ruim 60 vrouwen aanwezig: moslima’s, hindoes, christenen, jodinnen, boeddhisten, humanisten. Het gaat over ‘De kracht van Kleur’.

Een moslima, een hindoe en ik als christen vertellen ieder in 5 minuten wat de mooiste parel is van het eigen geloof, hoe dat kleur geeft aan ons leven als vrouw.

Daarover stellen de aanwezige vrouwen WAT-HOE -WAAROM-vragen met de bedoeling de ander te begrijpen. Dat is even wennen. We spreken af dat ik het mag zeggen wanneer een vrouw per ongeluk toch een vraag stelt die de ander in de verdediging drukt. Alle vrouwen genieten van de prettige en vrolijke sfeer, niemand hoeft zich te verdedigen. De vrouwen ontdekken verrast rijke parels van hun eigen geloof en overtuiging en parels van veelkleurigheid. Door die open vragen aan elkaar leer je het geloof en de overtuiging van de ander kennen. En je leert tegelijk het eigen geloof beter kennen en hoe je dat begrijpelijk onder woorden kunt brengen. De vrouwen zeggen na afloop dat ze zich veilig voelden, niet in een bepaalde hoek gedrukt. Ze konden er zijn zoals ze zijn in kleding, geloof en eigen vragen.

Centrale leefregel

De basis van het geschenk van begrip is de centrale leefregel die Jezus aan christenen meegeeft. Een leefregel die anderen ook kennen. Meerdere geloven kennen de confuciaanse leefregel: ‘Wat u niet wilt dat u geschiedt, doet u dat ook een ander niet’. Deze leefregel bestond al ver voordat Jezus leefde. Jezus kende oude wijsheden. Hij maakt de regel van Confucius tot een positieve oproep: ‘Behandel de ander net zoals je zelf behandeld wilt worden’. Jezus koppelt deze oproep aan de leefregels van de Thora. Hij wijst hiermee op het eerlijke omkeereffect: zoals we zelf behandeld willen worden, horen we ook de ander te behandelen.

Als christen probeer ik die centrale leefregel te leven, zodat anderen dit merken aan mijn houding, de manier van open staan voor elkaar en de wijze van vragen stellen. Daarmee probeer ik als christen in het voetspoor van Jezus en als volgeling van Jezus Christus te leven.

Ik vind het heerlijk om christen te zijn en die aloude naam te dragen. Hierdoor ervaar ik steeds weer opnieuw de verbondenheid met Jezus. Die heb ik mogen ontdekken dankzij de ontmoeting en het optrekken met gelovigen van verschillende godsdiensten en levensovertuigingen. Daardoor is mijn geloof nieuw leven ingeblazen en heeft mijn geloof en leven meer kleur gekregen. God zij dank.