In Gods licht staan

Hoe een vriendschap ontstond vanuit kairos-momenten

Here, help me

Jarenlang werkten ze als fysiotherapeut in dezelfde instelling. Ze waren goede collega’s, maar ieder met een eigen leven en ze woonden bovendien ver van elkaar vandaan: Jeanine woont met haar man en drie kinderen in een woonboerderij op het platteland bij Roosendaal met poezen, kippen, paarden en een hond. Carola woont midden in Rotterdam. Toen vijftien jaar geleden Carola haar vierde kindje kreeg en tien weken na de bevalling haar man Jaap plotseling overleed, veranderde alles. Allereerst voor Carola. ‘Op het moment dat de reanimatie werd gestopt en ik wist dat Jaap overleden was, was er onmiddellijke zekerheid over drie dingen: ik moet kiezen voor of tegen God en kies voor God, ik ben blij met mijn kinderen, want zij geven zin aan mijn leven, ik ga het redden.’

De mensen om haar heen hielpen waar ze konden. Ook was God bij haar. ‘In de tweede nacht na Jaaps sterven had ik voor het eerst een paar uur geslapen. Het was nog nacht toen ik wakker werd en het sterven van Jaap in alle hevigheid tot me doordrong. Ik voelde me wegzakken in een diepe put. Ik ging op de grond zitten in de kamer waar Jaap lag opgebaard en heb wanhopig tot God geroepen: ‘Here help me, Here help me.’ Na enige tijd voelde ik me uit de put getrokken. Ik zat nog wel aan de grond, maar mijn diepe wanhoop was weg. Van anderen kreeg ik ook te horen dat ze Gods aanwezigheid voelden. Ik voelde me in de dagen tot de begrafenis gedragen. Tegelijk was het erg zwaar, iedere morgen bij het wakker worden moest ik weer tot me door laten dringen wat er was gebeurd. Ik wist die dagen heel helder wat ik moest doen, ook dat ik Jeanine wilde bellen.’

Jeanine is erheen gegaan. ‘Het was alsof ik een roep had ontvangen, vreemd, want zo goed kende ik Carola niet. Een paar dagen later bij de begrafenis zei haar moeder tegen mij dat Carola mij nodig had. Ook dat was vreemd, haar moeder en ik kenden elkaar helemaal niet en Carola had het niet tegen haar gezegd. Het heeft mij echt geraakt, beide keren voelde het als een roep.’

Het was alsof ik een roep had ontvangen

Carola groeide op in een vrijgemaakt gereformeerde omgeving waarin men minder vertrouwd is met gevoel en ervaring. Jeanine was bezorgd omdat zij Carola’s geloofsachtergrond als zwaar ervoer. ‘Ik wist dat Carola een zware rouwperiode te wachten stond, ik wilde er zijn voor haar. Rouw heeft tijd en aandacht nodig, het is een proces met zoveel lagen. Ik had het gevoel dat ik geroepen werd door dat telefoontje van Carola en de uitspraak van haar moeder.’ Na de begrafenis besloot Jeanine dan ook contact te leggen met Carola. ‘Ik stuurde een vrijblijvende mail die ze zou kunnen lezen als het haar uitkwam, ik wist helemaal niet of zij verder contact met mij wilde.’

Geloofsgesprekken

Als collega’s hadden ze wel eens geloofsgesprekken gevoerd. Carola die vroeger geleerd had dat haar kerk de juiste is en dat geloof nodig is om behouden te worden, geloofde niet dat mensen verloren zouden gaan als ze niet tot haar kerk behoorden. Toch was het ergens nog wel aanwezig in haar denken. ‘Jeanine was een fijne collega die ik het geloof gunde dat voor mij zo belangrijk was. Ik bad ook voor haar.’

Jeanine zag zichzelf, met haar katholieke achtergrond als gelovig, maar beleefde het op een andere manier dan Carola. ‘Ik heb mijn kinderen laten dopen, ik hield van de traditie, de symboliek, de meimaand waarin aandacht is voor de moederrol van Maria, van de rituelen zoals een kaarsje voor iemand aansteken. Ik ervoer God in het cyclische van de natuur zoals de rust die weerkeert na de storm, de warmte die terugkomt. God was voor mij liefde, geloof was een gevoel, zonder dat ik er woorden aan kon geven. Die geloofstaal heb ik niet geleerd.’ Carola reageerde op de mail van Jeanine. Er kwam een mailuitwisseling op gang. Deze ging vooral over de betekenis van het geloof in de praktijk van hun beider leven. Carola stelde veel vragen aan Jeanine, maar gaf vooralsnog niet veel van zichzelf prijs. Ze deed uitspraken die ze had geleerd over God en geloof, zoals ‘Jezus is gestorven voor onze zonden’. Dat raakte Jeanine niet. ‘Ik wilde eerlijk zijn naar Carola, haar niet naar de mond praten.’ Wel ervoer Jeanine het als een uitdaging om onder woorden te brengen wat ze geloofde en wie God voor haar was. Ze voelde zich onrustig, lag ’s nachts wakker van de vele vragen.

Het werd voor haar een worsteling. Totdat er plotseling, in een flits, een maand na het overlijden van Jaap, voor Jeanine de zekerheid was: God is er voor mij: ‘Ik ben een denker, maar het was alsof ik dit niet zelf bedacht had. God liet dit aan mij weten, juist andersom dus. Het gaf metéén een gevoel alsof ik de grip die ik probeerde te krijgen op mijn vraag hoe ik nu tegen God aankeek kon loslaten: God is mij nabij. Een gevoel van warmte, rust en vertrouwen overviel me…’

Dát moment karakteriseert het contact tussen hen beiden, het kairos-moment van de doorbraak, de helderheid. Jeanine heeft haar ervaring onder woorden gebracht, het voelde als een soort geloofsbelijdenis vanuit het diepst van haar hart. Het gaf haar innerlijke rust.

Tijdens het stilzijn kon ik God naderen, in zijn aanwezigheid zijn

Zekerheden loslaten

Carola is gewoon om de Bijbel te lezen, maar door alles wat ze meemaakte werd ze meer gedreven en ontdekte ze dingen die nieuw voor haar waren. ‘Het leek of ik het opeens begreep, alsof er een bedekking was weggenomen. Het was een wonderlijke zoektocht. Ik moest me opnieuw tot mijn geloof verhouden en ook nadenken over de vraag wat God voor me betekende. Twee maanden na Jaaps sterven, hoorde ik een preek over Mozes. Ik voelde een verlangen naar God zoals Mozes dat had meegemaakt. De nacht erna voelde ik Gods aanwezigheid erg sterk. Het was groots en machtig en ik voelde me klein. Ik was wakker en zag beelden van biddende mensen om Gods wederkomst. Ik zag ook mensen die God nog niet kenden en voelde sterk de roep om hier iets mee te doen. Was dit een visioen? Ik was hierdoor in de war. De volgende morgen hoorde ik een stem ‘uit de hemel’ die zei: ‘Houd moed’.

Ze raakte gaandeweg ook nieuwsgierig naar de katholieke achtergrond van Jeanine, met name het mystieke erin. ‘Ik had behoefte aan stilte en bezinning. Ik ging als vanzelf mediteren hoewel ik dit niet kende. Ik ging ook verder met lezen in de Bijbel. Na het lezen en tijdens het stilzijn kon ik God naderen, in zijn aanwezigheid zijn. Het was wonderlijk mooi om te ervaren hoe dichtbij God kan komen. Naast al mijn verdriet ontstond hoop. Toen ik later een weekend bij Jeanine logeerde en met haar de katholieke kerk bezocht, wist ik alles wat ik altijd had geleerd niet meer allemaal zo zeker. Jeanine kwam niet tot bepaalde geloofsuitspraken die voor mij en mijn kerk van belang waren, maar ze ervoer God wel. Ik heb mijn zekerheden losgelaten. Sinds die tijd zijn we samen op weg gegaan.’

Het leven gaat voortdurend door en alles verandert, maar God verandert niet

Nadat Jeanine woorden had gevonden voor haar ervaringen in de vorm van een geloofsbelijdenis, is ze op een meer bewuste manier gelovig geworden. Ze ging meer in de Bijbel lezen waar Carola mee opgegroeid was. ‘Hoe meer ik God in mijn leven ervoer, hoe meer wonderen Hij me liet zien.’ Ze ervaart God als persoonlijk: hij kan hier, nu, werkzaam nabij zijn. Als Carola iets vroeg en Jeanine wist het niet, dan kwam ze het te weten, op de meest aparte manieren. Wanneer ze zocht naar woorden in de mails en wanneer ze samen waren gebeurden er wonderlijke dingen.

Spiritualiteit van beneden

Zo is Jeanine aan de cursus ‘Spiritualiteit van beneden’ begonnen. Een wijsheid die ze intuïtief voelde, werd haar nu vanuit de traditie aangereikt en verwoord. Dit was een verrijking.

Wat ze op haar cursus leerde, gaf ze in de mailuitwisseling door. Zo had Carola de wonderlijke ervaring dat Jeanine haar begreep en woorden gaf aan wat zij meemaakte. Carola sprak niet veel meer met anderen over haar verdriet, ze was het moe om telkens alles weer te moeten uitleggen. Jeanine begreep wat ze meemaakte en kon, vanuit de cursus, woorden geven aan haar proces.

Jeanine: ‘Carola moest zichzelf opnieuw bepalen na het ingrijpende verlies, het ging om vragen als: wie ben ik? Hoe ben ik moeder, collega, vrouw, weduwe, lid van de kerk? In alles moest ze opnieuw haar rol bepalen en ze wilde haar geloof daarin meenemen. Wat ik mooi vind, is dat Carola heeft leren klagen bij God. Carola: ‘Ik heb geleerd bij God te klagen over de zwaarte van mijn leven toen Jaap was gestorven. Ik geef God niet de schuld van wat er gebeurd is. Wat mij overkomen is kan gebeuren, niet alleen bij anderen, ook bij mij.

Ik heb God om hulp gesmeekt en ik heb alles gekregen wat ik nodig heb. Ik heb God ook leren kennen als een God van nabijheid. Hierdoor is mijn geloven veranderd in vertrouwen en hopen op God. Ik heb zijn helende kracht ervaren. Het waren wel heel harde lessen. Achteraf zie ik dat ook Jaap heeft geluisterd naar een roep, alsof hij wist dat hij naar zijn einde toeleefde. Hij had gesprekken met zijn ouders over zijn jeugd, onze relatie verdiepte zich en we hadden een huis buiten de stad gekocht vanuit zijn behoefte aan rust. We zouden verhuizen. Jaap heeft nu de rust die hij verlangde, in feite is hij verhuisd, maar naar een andere plaats dan hij in gedachten had. Ik ben hier blijven wonen.’

Omdraaiing

De contacten met Jeanine werden voor Carola kairos-momenten van geluk en vreugde die haar hielpen op andere gedachten te komen, dichter bij zichzelf en uiteindelijk bij God: ‘Tijdens de bezoeken aan Jeanine had ik het idee dat ik in een andere wereld terecht kwam, ik noemde het wel eens een soort sprookjeswereld. Er werd een andere taal gesproken, ik kon me laten leiden en durfde te zijn wie ik was.’ Het was alsof ze tijdens het mailen boven de tijd uitsteeg. Door het schrijven, het denken over haar geloof en leven en de uitwisseling met Jeanine heeft ze vreugde ervaren tijdens haar rouwperiode. ‘Het gaat er om deze kairos-momenten te pakken, momenten waarop je boven jezelf en boven het leven uitgetild wordt. Het leven gaat voortdurend door en alles verandert, maar God verandert niet. Dat is voor mij een belangrijk houvast geweest. Als je die momenten kunt herkennen, kom je uit die tijd van altijd maar doorgaan. Ik dacht iets te ervaren van hoe God de schepping heeft bedoeld, had een ervaring van gereinigd zijn, van gedragen worden tijdens het lopen en van kleuren die intenser zijn. Ik ervoer de sterke drijfkracht te reageren op de mails van Jeanine. Ondanks de drukte nam ik er de tijd voor, het moest gebeuren, er was geen ontkomen aan. Door alles wat ik ervaren heb van God en het opnieuw lezen van de Bijbel ben ik anders over God gaan denken. De grote verre God uit mijn jeugd is dichtbij gekomen, ik mag stil zijn bij God, zonder woorden. Ik heb ervaren dat het leven goed kan zijn, naast het niet-mooie kan het mooie aanwezig zijn.’

Bijzonder is voor hen te constateren dat door hun intensieve uitwisseling de rollen nu wat zijn gedraaid: Jeanine doet mee aan een bijbelstu-diegroep om de Bijbel beter te leren kennen, Carola gaat iedere maand naar een klooster om te mediteren.

God is erbij

Waar Carola zich voorheen als Ruth voelde die alles moest oppakken wat er voor haar bleef liggen, voelt ze zich nu als Job rijk gezegend. Ze is opnieuw getrouwd en werkt weer als fysiotherapeut, waar ze veel in contact komt met ouderen die met verlies te kampen hebben en ze probeert hen te ondersteunen waar ze kan. Ze ervaart in Gods licht te staan. Ook Jeanine leeft met het gevoel in Gods licht te staan. Als ze samen zijn hebben ze beiden de ervaring niet met hun tweeën te zijn, God is erbij.

Carola en Jeanine hebben de mailwisseling die drie jaar duurde, bewaard. Na ieder jaar reflecteren ze op drie thema’s: rouwverwerking, de kairos-momenten van in Gods licht staan en de oecumene tussen hen.

De mailwisseling is als boekje uitgegeven en is te bestellen via Jeanine.Carola@gmail.com