Menu

Basis

In memoriam

Paul Oskamp, liturgisch trendwatcher

Op 14 augustus overleed, 88 jaar oud, Paul Oskamp. Vele dominees zijn door hem mede gevormd, vooral op het gebied van de liturgie. Hij was immers docent liturgiek op Seminarium Hydepark.

Ik herinner me Paul Oskamp als een stijlvol heer die zich enigszins voornaam presenteerde. Maar vooral herinner ik mij Paul Oskamp als liturgische trendwatcher.

De dan hervormde predikant Oskamp laat voor het eerste van zich horen in zijn boekje Liturgische broedplaatsen (Kampen 1973), waarin hij op theologisch-journalistieke wijze een aantal plekken beschrijft waar liturgisch wordt geëxperimenteerd met het in protestantse kring herontdekte oecumenisch ordinarium, met lectionaria, en nieuwe liederen (die in datzelfde jaar gebundeld verschijnen als Liedboek voor de Kerken). Het waren de hoogtijdagen van wat we doorgaans aanduiden als de liturgische beweging.

In 1988 promoveert Oskamp bij de rooms-katholieke Herman Wegman op een proefschrift waarin hij een pleidooi voert voor de herinvoering van de doopgetuige: Doopborgen, profiel en profijt (Den Haag, 1988). Hij begreep dat de secularisatie inmiddels zo ver was voortgeschreden dat mensen die toetraden tot de Messiaanse gemeente dat nauwelijks meer op eigen houtje konden. Tien jaar later, in 1998 voerde Oskamp samen met Niek Schuman de eindredactie van De weg van de liturgie: Tradities, achtergronden, praktijk (Zoetermeer 1998, herdrukken), het handboek dat tot op de dag van vandaag in de predikantsopleiding wordt gebruikt in het liturgieonderwijs. Zijn kompas wijst daarin in een andere richting dan alleen de dienst op zon-en feestdagen. Het christelijk geloof, en dus ook de liturgie, beweegt zich naar buiten de muren van de kerk en laat zich op de levensas — in rites de passage — en op verrassende plekken hervinden. Van dat laatste getuigt het laatste omvangrijker boek van Oskamp, Overleven achter steen en staal. Vieringen en geloofsbelevingen in de bajes onderzocht (Zoetermeer, 2005, 2e dr.). Zo nam Paul Oskamp de trends waar, en toen ik mijn boekje Liturgie voorbij de liturgische beweging (Zoetermeer 2006) schreef, kon ik in het eerste hoofdstuk eenvoudigweg het werk van Oskamp beschrijven om de elkaar opvolgende trends te schetsen. Na zijn emeritaat is Paul met zijn echtgenote Jannebeth op het terrein van Hydepark blijven wonen in wat ooit zijn dienstwoning was. Ik vermoed dat hij als man van een voorname stijl de sloop van het oude Hydepark met zijn prachtige kapel-geheel-in-de-stijlvan-de-liturgische-beweging met lede ogen moet hebben aangezien. En in het verrijzen van het nieuwe functionele gebouw zal hij ongetwijfeld een trend hebben waargenomen.

Dat Paul Oskamp ruste in vrede en zijn gedachtenis tot zegen zij.

Marcel Barnard ingekort.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken