Basis

Isings en de bijbel

Wie iets over de hogepriester(s) in de Bijbel wil weten kan zijn of haar (eerste) toevlucht nemen tot Wikipedia op internet. Domweg omdat wij ons, gehaast als wij zijn, het vergaren van kennis zonder internet niet meer voor kunnen stellen.

Vóór het internet was dat echter wel anders. Waar men, met name in de eerste helft van de twintigste eeuw, vond dat onderwijs ook aanschouwelijk moest zijn, werd gegrepen naar wandof schoolplaten van onder andere J.H. (Johan Herman) Isings (1884-1977). Ouderen en verzamelaars van zijn platen zullen zijn naam nog kennen, maar meer en meer zal zijn naam, ruim veertig jaar na zijn dood, mensen van vandaag niet zo veel meer zeggen.

Wie was deze Isings en wat had hij met de Bijbel? Isings was het elfde kind uit een bakkersgezin in Amsterdam. In dat gezin was natuurlijk altijd wel brood op de plank, maar verder was het geen vetpot. (kinderen zijn een zegen des Heren, jazeker, maar ze houden de noppen van je kleren.) Dit gezin was goed protestant in die zin dat men leefde bij de Schriften en dat men zich liet normeren door de Bijbel. Isings zal naast zijn schooluren als kind zeker ook brood hebben moeten rondbrengen. Geen superstart, maar het lukte hem uiteindelijk toch om illustrator te worden van kinderboeken en kinderbijbels. Hij kon er blijkbaar van leven, maar beter werd het pas toen hij door mede-illustrator Cornelis Jetses (ja, die van Ot en Sien) in contact werd gebracht met de grootuitgeverij van schoolboeken, J.B. Wolters in Groningen, om historische schoolplaten te maken. Die taak was hem op het lijf geschreven. Hij wilde niets liever dan de geschiedenis als het ware uit het graf oproepen om haar tot nieuw leven te brengen. En dat deed hij dan ook. Als groot illustrator, die zich voor ieder onderwerp terdege verdiepte in de geschiedenis die uitgebeeld moest worden. Naast de vaderlandse geschiedenis is ook de Bijbel hem blijven boeien en dat leidde in de oorlogsjaren 1940-1945 tot de opdracht zestig bijbelplaten te maken voor jonge mensen, getekend en geaquarelleerd.

Deze platen werden voorzien van commentaar door Prof. Dr. Joh. de Groot en Prof. Dr. Th.C. Vriezen.

Hier zien we een van die platen en in dit Schriftnummer is dat natuurlijk de hogepriester. We zien hem gekleed in een wit linnen lijfrok en met een linnen tulband op zijn hoofd (Leviticus 16) schrijden door het Heilige der Heiligen. Aan de onderkant van zijn gewaad hangen twee gouden belletjes. Daarmee kan het wachtende volk buiten, zonder hem te zien, toch zijn gang volgen door het Heilige naar het Allerheiligste. Hij gaat blootsvoets en in zijn handen draagt hij een schaal met bloed van een juist geslachte bok. Vanaf het reukofferaltaar komen hem grote wolken wierook tegemoet. Die hullen de ark in nevelen en voorkomen dat de hogepriester God zou zien. Dan zou hij namelijk sterven. Het bloed zal hij sprenkelen op het verzoendeksel en ook er voor.

Op de achtergrond zien we de gouden kandelaar met zijn zeven armen en die zorgt voor het zachte licht dat weerkaatst wordt door de gouden wanden die rusten op zilveren voeten. De tafel met de toonbroden zien we niet in werkelijkheid, maar in spiegelbeeld. In werkelijkheid staat die op de voorgrond voor het beeldvlak, aan de kant van de toeschouwer. We zien dat ook de hogepriester en de kandelaar door de wand worden weerspiegeld.

Met deze plaat waarop Isings allerhande attributen van de hogepriester en beschrijvingen van het Heilige der Heiligen heeft samengebracht, toont hij ons wat niemand ooit heeft gezien. Niemand anders immers dan de hogepriester mocht het Heilige der Heiligen betreden. Je kunt de plaat mooi vinden of niet, de compositie is in ieder geval sterk en Isings blijkt als illustrator een groot vakman. En leer je dan ook nog iets van zo’n plaat? Dat is afhankelijk van je interesse. Winst is in ieder geval dat Isings onze verbeelding heeft aangesproken.