Menu

Basis

Live streamen

De praktijk van een regionale omroep

Elke zondag stemmen tienduizenden mensen af op Omrop Fryslân. Deze regionale zender is al vrij snel na het uitbreken van de coronacrisis tijdens de gedeeltelijke lockdown in maart begonnen met het live uitzenden van kerkdiensten vanuit de Martinikerk in Franeker.

Het blijkt dat de oecumenische vieringen van Omrop Fryslân in een behoefte voorzien. De uitzendingen worden goed bekeken, niet alleen in Friesland, maar ook daarbuiten. (De regionale zender is in heel Nederland via de kabel te ontvangen.) Ook via internet kijken er wekelijks duizenden naar de stream. Friezen-om-utens reageren volop en er komen zelfs reacties uit Canada en Australië.

Uiteindelijk besloot de redactieleiding om in juli te stoppen met de uitzendingen. Door een versoepeling van de coronamaatregelen mochten er meer kerkgangers bij een dienst aanwezig zijn. Bovendien begonnen steeds meer kerken zelf met het streamen van de vieringen. Na de zomer bleven bij Omrop Fryslân echter verzoeken binnenkomen voor een vervolg. Dat had ook te maken met de goede kwaliteit van de uitzendingen zowel in beeld als geluid.

De camera staat klaar voor de livestream vanuit de Martinikerk in Franeker door Omrop Fryslân (foto: Anne-Meta Kobes-Gerritsen)
De camera staat klaar voor de livestream vanuit de Martinikerk in Franeker door Omrop Fryslân (foto: Anne-Meta Kobes-Gerritsen)

Toen in oktober het coronavirus opnieuw de kop op stak, werden de live uitzendingen weer herstart, in eerste instantie door de redactie van Omrop Fryslân in samenwerking met de PKN-gemeente van Franeker en later met ondersteuning van de Friese Raad van Kerken. Intussen heeft een werkgroep van de Friese Raad van Kerken, de ‘wurkgroep tsjerketsjinsten’, de inhoudelijke organisatie van de diensten overgenomen en verzorgt Omrop Fryslân de facilitaire kant. De omroep blijft wel eindverantwoordelijk voor de productie. Afgesproken is dat de uitzendingen in ieder geval tot de zomer zullen doorgaan en mogelijk ook daarna een vervolg krijgen.

De samenwerking met de Friese Raad van Kerken heeft geleid tot een ander concept waarbij Franeker als vaste locatie wordt losgelaten en er vanaf januari 2021 elke maand een andere kerk aan bod komt. De bedoeling is dat de diensten uiteindelijk vanuit kerken in de hele provincie Friesland worden uitgezonden.

Zeven medewerkers

Voor Omrop Fryslân is het belangrijk dat de diensten mooi in beeld worden gebracht en dat vooral de audio goed klinkt. Het heeft nog wel wat voeten in de aarde om uiteindelijk tot een goed resultaat te komen. Voorafgaand aan een uitzending volgt eerst een locatiebezoek. Daarbij wordt gekeken of een kerk voldoet aan de eisen, zoals een goede akoestiek en voldoende licht. Op de zondag van de uitzending is de ploeg rond acht uur aanwezig bij de kerk. De bezetting bestaat uit zeven personen: drie cameramensen, een audiotechnicus, een regisseur, een schakeltechnicus en iemand die zorgt voor het licht en de titels die in beeld moeten worden gebracht. In totaal wordt de viering met zes camera’s in beeld gebracht. Drie worden bediend door cameramensen, twee camera’s staan op een vaste plek en maken een zogenaamd totaalshot en één camera hangt boven de handen van de organist.

“Op 24 januari mocht ik voorganger zijn van een dienst voor Omrop Fryslân. Niet in mijn ‘eigen’ kerk, maar wel een viering in de rooms-katholieke traditie. Het was een bijzondere ervaring. De voorbereiding was niet eenvoudig, omdat het geheel een uur moest worden en dat is voor een rooms-katholieke gebedsdienst wel lang. Toch is het een mooi geheel geworden, al blijft het voorgaan in een vrijwel leeg gebouw lastig: ik mis de interactie. Maar ik ben blij, dat deze online diensten er zijn, juist nu velen van ons ervan afhankelijk zijn omdat de eigen kerken gesloten zijn. Zelf ervaar ik de huidige afwisseling van de diverse kerkgenootschappen als een meerwaarde. Het geeft de kijker volop de mogelijkheid om ook iets te ervaren van een andere traditie.”

Lidy Langendijk, pastor van de HH. Petrus en Paulus Parochie in Heerenveen.

Geluid

Een van de grootste uitdagingen van de uitzendingen is het geluid. Op verschillende plekken in de kerk worden microfoons geplaatst: vanzelfsprekend bij de muzikanten en de sprekers, maar ook een paar voor de registratie van het sfeergeluid en het orgel. Zangers en muzikanten worden in de buurt van het orgel geplaatst zodat ze beter met elkaar kunnen communiceren. Daarbij wordt uiteraard rekening gehouden met de coronaregels. Voorafgaand aan de dienst wordt nog een korte repetitie gehouden, enerzijds bedoeld om het geluid te testen, anderzijds ook om de hoofdrolspelers gerust te stellen. Het is immers best spannend om live voor televisie een voordracht te houden of te musiceren. De meeste deelnemers hebben daar geen of nauwelijks ervaring mee. Ook moet worden voorkomen dat een microfoon tijdens een dienst niet werkt of stoort.

Draaiboek

Voor de omroepmedewerkers is het belangrijk om een draaiboek van de dienst te hebben. Een paar dagen voorafgaand aan de viering levert de predikant van dienst de liturgie aan bij de eindredacteur van de kerkdiensten. Deze zorgt ervoor dat de verschillende disciplines de liturgie ontvangen zodat ze zich goed kunnen voorbereiden. Om de teksten tijdens de uitzending in beeld te kunnen brengen worden ze van tevoren door de omroep ingescand Ook wordt de liturgie op de site van de Omrop geplaatst zodat deze kan worden gedownload, uitgeprint en eventueel worden verspreid.

Voorafgaand aan de dienst neemt de regisseur het draaiboek nog eens goed door met de voorganger en de muzikanten om eventuele valkuilen te voorkomen. Soms besluit een predikant tijdens een dienst onverwacht op een plek te gaan staan, die niet in het draaiboek staat en dat betekent meteen dat het geluid bij de kerkgangers thuis wegvalt of dat de voorganger niet meer in beeld kan worden gebracht. Het is dus essentieel om tijdens de uitzendingen niet voor verrassingen komen te staan. Ook moet duidelijk zijn wie waar en wanneer kaarsen aansteekt, welke muziek wordt gespeeld, wie de schriftlezing voorleest en waar de voorganger staat bij de verkondiging. Voor de regisseur is dit belangrijk om de beeldvoering van de camera te kunnen bepalen.

Het kan handig zijn als de regisseur de tekst van de verkondiging meeleest en bijvoorbeeld op de juiste momenten de goede beelden kan laten zien. Als de predikant het heeft over het licht, kan er worden ingezoomd op een kaars en als hij het heeft over de lege kerk, volgt bijvoorbeeld een beeld van die lege kerk. Uiteindelijk zorgt een goede voorbereiding voor het beste resultaat.

Na afloop van de dienst volgt nog een korte evaluatie om er voor een volgende dienst weer van te kunnen leren. En die diensten zullen dus ook in ieder geval tot de zomer van 2021 worden uitgezonden. Elke zondag live om 10 uur en een herhaling om 12 uur. Verder zijn ze nog terug te kijken via ‘TV Mist’ op de Omrop Fryslân-site. Daar zijn ook alle eerdere diensten terug te vinden.

Sybren Terpstra is eindredacteur van Omrop Fryslân. Website: www.omropfryslan.nl. Alle diensten zijn ook via de Omrop Fryslân-app te bekijken.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken