What’s in a name?
Vreemdelingen hebben in de loop der tijd heel wat namen gekregen. Buitenlander, allochtoon, arbeidsmigrant, vluchteling…
Namen voor mensen ‘die ergens anders vandaan komen’ hebben vaak een politieke of juridische lading. De overheid had ze nodig, lijkt het. Die namen maken onderscheid en kunnen dat onderscheid in stand houden. Onderscheid kan tweedeling worden. Zeker als aan de ene naam een hogere waardering gaat kleven dan aan de andere. Je ziet dat bijvoorbeeld bij het woord ‘allochtoon’. Dat werd steeds vaker op een negatieve manier gebruikt. De ‘autochtoon’ die ertegenover stond, werd algauw een ‘Nederlander’, waardoor een allochtoon geen Nederlander meer leek. Terwijl veel allochtonen de Nederlandse nationaliteit hebben en/of hier zijn geboren. Bovendien: als je verwacht dat mensen die naar Nederland gemigreerd zijn, hier integreren, helpt het dan als je ze generaties lang ‘allochtoon’ blijft noemen, en signalen afgeeft dat ze er niet echt bij horen?
Als ‘echte Nederlanders’ degenen zijn van wie ook de voorouders altijd al in Nederland woonden, dan is 2% van de bevolking zo’n ‘echte Nederlander’. De overige 98% van de Nederlanders heeft (ook) buitenlandse voorouders.
Hieronder een verzameling benamingen voor vreemdelingen – om met een kritisch oog te bekijken.
ALLOCHTONEN: een aanduiding voor mensen die ergens anders vandaan komen (uit het Grieks: allos= ander en chtoon = grond, land). In het Nederlandse overheidsbeleid werd het de benaming voor iemand die niet is geboren in het land of de plaats waar hij woont of die ouders heeft die niet geboren zijn in het land of plaats waar hij woont. Steeds meer kwam het accent te liggen op ‘van buiten Nederland’. Nu raakt de term steeds meer in onbruik.
ARBEIDSMIGRANTEN verhuizen omwille van betaald werk van het ene naar het andere land. Dit kan tijdelijk zijn: voor een aantal jaren of seizoensgebonden, afhankelijk van de economische situatie.
ASIELZOEKERS zoeken en vragen bescherming in een ander land, bijvoorbeeld omdat ze gevlucht zijn voor een oorlogssituatie in hun thuisland. Zij doorlopen een asielprocedure. In afwachting hiervan wonen ze in Nederland in een asielzoekerscentrum (AZC).
BOOTVLUCHTELINGEN proberen over zee hun land te ontvluchten. Tegenwoordig gaat het vaak om de overtocht van Noord-Afrika of Turkije naar Zuid-Europa. Vaak betalen ze aan mensensmokkelaars hoge bedragen om in gammele bootjes de overtocht te wagen. Sinds 2014 zijn meer dan 20.000 mensen verdronken tijdens hun overtocht via de Middellandse Zee, is de schatting van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).
BUITENLANDERS mensen die buiten de landsgrenzen van het Koninkrijk der Nederlanden geboren en getogen zijn, en daar wonen (of niet: ‘allochtonen’ worden ook ‘buitenlanders’ genoemd…).
ECONOMISCHE VLUCHTELINGEN: mensen die om economische redenen vluchten van een land dat arm is naar een rijker land.
GASTARBEIDERS: veelgebruikte term in de jaren 1960 en 1970. Gastarbeiders in Nederland kwamen veelal uit Marokko en Turkije, maar (eerder) ook uit Zuid-Europese landen als Spanje, Portugal en Italië. Nederland had arbeiders nodig voor zwaar lichamelijk werk en zij hadden geld nodig. De bedoeling was kortlopende inzet, maar een deel van de arbeiders hebben hun gezin laten overkomen en hebben zich hier voorgoed gevestigd.
GELUKSZOEKERS: term die politiek wordt ingezet om alle vluchtelingen en asielzoekers te diskwalificeren, zodat ze niet kunnen profiteren van de welvaart en voorzieningen in Nederland.
ILLEGALEN: mensen, die volgens de (vreemdelingen)wet niet in Nederland mogen verblijven en dus het land (kunnen) worden uitgezet. Zij leven vaak ‘ondergronds’ en worden opgepakt als ze zich niet kunnen identificeren. Na afloop van een negatief resultaat van een asielaanvraag worden ze op straat gezet (‘geklinkerd’) met het verzoek Nederland binnen 24 uur te verlaten. Vaak duiken ze onder.
EEN KENNISMIGRANT is een immigrant die toestemming heeft om in een land te werken op grond van haar of zijn technische of wetenschappelijke kennis. Onder bepaalde voorwaarden hebben mensen dan geen werkvergunning nodig.
Nederland heeft een aparte regeling voor het toelaten van hoogopgeleide migranten.
KOPPELTEKEN-NEDERLANDERS: Marokkaans-Nederlands, Turks-Nederlands enzovoort. Bonte verzameling van gemixte Nederlanders, die roots hebben in twee culturen. Balanceren tussen verschillende werelden en identiteiten.
MIGRANTEN verhuizen – om verschillende redenen – van het ene naar het andere land.
Het is te simpel om te spraken over migranten en niet-migranten. De nietmigrant is dan al snel de hulpverlener. Dat is een valse veronderstelling. Natuurlijk kan een migrant hulp krijgen van een niet-migrant. Maar de situatie wordt daardoor ongelijkwaardig.
DOROTTYA NAGY
Uit: ‘Van migrant tot naaste. Plaatsmaken voor jezelf’, Protestantse Kerk/KokBoekencentrum, 2019.
ONGEDOCUMENTEERDEN: mensen uit andere landen die geen identiteitsdocumenten bij zich hebben -wat voor de Nederlandse wet verplicht is. Zij kunnen zich dus niet legitimeren en er moet uitgezocht worden waar ze vandaan komen.
ONGEWENSTE VREEMDELINGEN: mensen uit andere landen die volgens wettelijke criteria hier niet mogen blijven en het land worden uitgezet.
VLUCHTELINGEN hebben in hun thuisland ‘gegronde vrees’ voor vervolging op grond van ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging, geaardheid of het behoren tot een bepaalde etnische of sociale groep. Zij krijgen bescherming aangeboden op basis van het internationale recht.
VREEMDELING: iemand die uit een ander land afkomstig is (net als een ‘buitenlander’) of ‘een onbekende’. In het Nederlands recht: iemand die niet de Nederlandse nationaliteit bezit of een nationaliteit bezit die daarmee gelijk gesteld wordt.
Walther Burgering, pastor-diaken in de parochiefederatie ‘Sint Franciscus tussen duin en tuin’ en redactielid van Open Deur.
Toen in 2016 een krantenartikel verscheen met de kop ‘Groot deel van vluchtelingen blijkt gelukszoeker’ portretteerde de Stichting Gelukszoeker meer dan 250 Nederlanders in t-shirts met ‘Gelukszoeker’ erop. Om de beweging tegen haatdragende uitingen te steunen en bij te dragen aan een samenleving waarin iedereen elkaar het beste gunt. We zijn toch immers allemaal op zoek naar geluk? De t-shirts zijn nog steeds te koop (en ook baby-rompertjes met deze tekst).
Meer informatie: ikbeneengelukszoeker.nl
