Menu

Basis

Assen zoekt: driedimensionaal leven in samenleving en kerk

Veel mensen zijn op zoek naar zingeving, vriendschap en manieren om van betekenis te zijn – maar komen niet bij de kerk uit. Ze hebben behoefte aan een verband dat veel dichter bij is. In Assen hebben ze Assen Zoekt.

Dr. M. van der Meulen is samen met zijn vrouw Lianne een van de missiegroepleiders van Assen Zoekt. Hij is werkzaam als Universitair Docent aan de Protestantse Theologische Universiteit, en ook als Wetenschappelijk Beleidsmedewerker bij de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Drs. R. Setz startte in 2005 samen met zijn vrouw Akke Assen Zoekt. Hij is voorganger bij Assen Zoekt, werkt nauw samen met het Evangelisch Werkverband binnen de Protestantse Kerk en is diaconaal consulent bij de Christelijke Gereformeerde Kerken.

In Nederland zijn veel mensen op zoek naar zingeving, naar vriendschap en naar manieren om van betekenis te zijn. Mensen denken bij deze zoektocht meestal niet aan de kerk. De kerk is vaak een wat gesloten groep met een onbekende cultuur. Ze zingen daar vreemde liederen, hebben allerlei bijzondere ideeën en je moet er vroeg je bed voor uit op een vrije dag. Kleinere missionaire gemeenschappen zijn een manier om deze drempel te verlagen. Kerk zijn gebeurt dan in het dagelijkse leven, vanuit de huizen van gewone mensen.

Bij Assen Zoekt hebben we ondertussen 13 jaar ervaring met pionieren. Missionaire gemeenschappen spelen daarbij een belangrijke rol. Assen Zoekt bestaat uit ongeveer 200 mensen. De meesten van hen horen ook bij een huisgroep. Meerdere huisgroepen vormen samen clusters die we missiegroepen noemen. Deze huis-en missiegroepen richten zich op een wijk of doelgroep. Voordat we verder gaan op de ideeën achter deze opzet, vertellen we een verhaal waar wij veel van geleerd hebben.

De grootste heiden van Assen

Sietse leeft een wat teruggetrokken bestaan. Hij is echter een zeer sociaal mens met veel humor. Op een gegeven moment raakt hij bevriend met Mirjam. Zij is betrokken bij Assen Zoekt, een geloofsgemeenschap in Assen van een kleine 200 mensen.

Sietse raakt betrokken bij een missiegroep, een kleinere groep van mensen die van betekenis willen zijn voor elkaar en de wijk waarin ze wonen. De groep wordt een soort alternatieve familie voor hem. Hij maakt wel duidelijk: ‘Ik geloof niets’.

De groep wordt een soort alternatieve familie voor hem

Na verloop van tijd krijgt hij een relatie met Henny. Samen zijn ze heel gelukkig. Dan komt er echter een verschrikkelijk bericht. Sietse heeft longkanker met uitzaaiingen. De dokters geven hem maximaal nog een jaar. Op een gegeven moment vraagt Rudolf, de voorganger van Assen Zoekt: ‘Sietse, er staat een verhaal in de Bijbel waarin vrienden hun vriend op een draagbed bij Jezus brengen. Eigenlijk willen we dat nu ook doen en met jou naar Jezus gaan en je zalven met olie. We hebben dat nog nooit eerder gedaan, maar het staat in de Bijbel. Dus als je het goed vindt…’. Sietse vindt het prima. In de periode daarna knapt hij daadwerkelijk op. Als ze trouwen staan er buiten het gemeentehuis vrienden, familie en mensen van Assen Zoekt klaar met bellenblaas en rozen.

In huis-en missiegroepen delen we in kleiner verband het leven met elkaar en de mensen om ons heen

Een paar maanden later steekt de kanker echter weer de kop op. Dan stuurt Sietse een whatsapp bericht. ‘Rudolf, we moeten praten.’ Als Rudolf bij Sietse komt, doet een stralende Sietse open. Sietse vertelt dat er verschillende mensen zijn waar hij mee overhoop lag. Opeens kan hij echter mensen vergeven. Voor hem is dat een Godsbewijs. Hij zegt: ‘Dat moet wel van God komen, dat zou ik normaal nooit hebben gekund.’ Sietse vertelt Rudolf dat hij gedoopt wil worden. De week daarna wordt Sietse gedoopt. Het is een bijzonder moment, met Henny, familie en vrienden die om hem heen staan. Een paar dagen later overlijdt hij. Op zijn begrafenis speelt het muziekteam, op zijn verzoek, het nummer Knockin’ on Heaven’s Door, met scheurende gitaren en al.

De kracht van missiegroepen

Er zijn verschillende dingen die wij geleerd hebben van Sietse.

Voor Sietse was het heel belangrijk dat hij ‘er mag zijn’, met alles wat hij op dat moment was en niet was. Hij vond een groep die zonder oordeel een alternatieve familie voor hem werd.

Sietse’s ‘behoud’ groeide langzaam: hij kreeg nieuwe betekenisvolle relaties, vond vriendschap en zelfs liefde, kwam tot vergeving en deed persoonlijke belijdenis dat Jezus Heer is.

De vergeving van zonden was in het geval van Sietse niet alleen een leerstelling. Voor hem had vergeving een hele concrete betekenis voor zijn hele leven.

Sietse was net zo goed een geschenk aan Assen Zoekt als andersom. Sietse’s hartelijke en humorvolle levenshouding hadden een grote doorwerking op de levens van anderen.

Sietse zou waarschijnlijk nooit in contact gekomen zijn met Assen Zoekt, als we alleen maar zondagse kerkdiensten hadden gehouden. Een huis-of missiegroep is een context waar mensen die geen kerk gewend zijn, gemakkelijk kunnen aansluiten. Ook als je nergens in gelooft.

Bij Assen Zoekt houden we ook gewoon kerkdiensten op zondag. We vinden tempel én huis (naar Handelingen 2:46) belangrijk. De kerkdienst (tempel) is de plek waar we als kerk samen de lof Gods zingen en leren uit de Bijbel. In huis-en missiegroepen delen we in kleiner verband het leven met elkaar en de mensen om ons heen. Zo ontstaan er tientallen plekken in Assen waar de liefde voor mensen en God concreet handen en voeten krijgt.

Boven – binnen – buiten

Binnen Assen Zoekt werken we met de drieslag ‘boven – binnen – buiten’: de dienst aan God (boven), aan elkaar (binnen) en aan de samenleving (buiten). Je ziet alle drie dimensies duidelijk terug in het verhaal van Sietse.

Deze drieslag wordt veel gebruikt in de gemeenteopbouw. Jan Hendriks noemt in Verlangen en vertrouwen. Het hart van gemeenteopbouw (Kok, 2008) deze drie dimensies ‘het DNA van het kerk-zijn’. Voor een volledig kerk zijn, zijn alle drie de dimensies nodig. Hendriks pleit er ook voor om de vele functionele groepen in de kerk om te vormen tot ecclesiale groepen. Dit zijn kleinere groepen in de kerk waar alle drie de dimensies een rol spelen.

Om een voorbeeld te noemen: een liturgiecommissie hoeft niet alleen een groep te zijn die iets organiseert (functioneel), maar kan ook een groep zijn die samen eet (binnen), alvast samen de liturgie viert (boven) en erover nadenkt hoe de liturgie zich verbindt met mensen buiten de kerk, bijvoorbeeld via openbare concerten (buiten).

Je leert denken vanuit de hele mens en het netwerk van mensen

Het is een omdenken van kerk zijn: je denkt niet vanuit een kerkgebouw of organisatie, maar je leert denken vanuit het hele mens zijn en het netwerk van mensen. Deze driedimensionale, ecclesiale groepen sluiten gemakkelijker aan bij de zoektocht van mensen.

Kenmerken van missiegroepen

De ecclesiale groepen van Hendriks lijken erg op wat we in Assen Zoekt de huis-en missiegroepen noemen. Een aantal belangrijke kenmerken van missiegroepen:

• Missiegroepen zijn driedimensionaal. Dat maakt ze wezenlijk anders: waar de meeste groepen in de kerk draaien om de eigen activiteit, draaien de activiteiten van de missiegroep om de eigen missie.

Een missiegroep ontstaat rondom de passies en interesses van een aantal mensen. De missiegroep waarbij Sietse zich aansloot was gericht op een wijk. Zij deden vooral gezellige activiteiten. Er zijn ook missiegroepen binnen Assen Zoekt die zich richten op een doelgroep. We hebben veel asielzoekers en statushouders in onze kerkgemeenschap. De missiegroep Philoxenia (‘liefde voor de vreemdeling’) legt meestal het eerste contact en zorgt voor een plek waar zij een beetje een gevoel van thuis krijgen.

Het contact verandert de ander, maar vooral de kerk zelf

• Mensen verbinden zich niet alleen in formele, georganiseerde activiteiten. Mensen zorgen ook tussen de bedrijven door voor elkaar. De missiegroep functioneert zo een beetje als een alternatieve familie. Vaak trekken verschillende generaties hierin met elkaar op. Er ontstaan dan op een natuurlijke manier relaties tussen generaties.

• Een groep ter grootte van een missiegroep (15 tot maximaal 40 mensen) is in staat om zich te verbinden met andere maatschappelijke domeinen en verbanden. In één van de missiegroepen ging een deelnemer mee met gesprekken op school van een alleengaande vader en zijn dochter. De vader vond deze gesprekken lastig, en de deelnemer was een ervaren leerkracht.

• Er is in een missiegroep ruimte voor diakonale en pastorale zorg. Binnen Assen Zoekt spelen ouderlingen en diakenen geen grote rol. Het is niet de bedoeling dat sommige deelnemers aan de missiegroepen een soort hulpverleners worden. Het principe is: iedereen heeft wat te delen, iedereen heeft wat te ontvangen.

• Toch is het ook duidelijk dat een missiegroep in een breder verband moet staan. De vraag om pastorale en diakonale zorg moet de draagkracht van de groep niet overstijgen. Er is dan begeleiding en ondersteuning nodig van het bredere verband van Assen Zoekt.

Missionaire gemeenschappen in de kerk

Wij denken dat missionare gemeenschappen – of missiegroepen, ecclesiale groepen, of hoe je ze ook noemt – binnen de kerk een belangrijke rol kunnen spelen. Het is een werkwijze die het gemakkelijker maakt om meer met verschillende soorten mensen in contact te komen. Dat contact verandert de ander, maar vooral de kerk zelf. Het geeft nieuwe vitaliteit aan lokale gemeentes en vooral ook heel veel plezier.

In Nederland zijn er al veel plekken waar met missionaire gemeenschappen gewerkt wordt. Het pionierswerk van de Protestantse Kerk werkt ook met boven – binnen – buiten. Binnen pionieren spelen kleinere, missionaire gemeenschappen een belangrijke rol. Het ontstaan van een Mozaiek van Kerkplekken biedt ook meer ruimte voor diverse gemeenschappen.

Missionaire gemeenschappen betekenen niet per se meer werk. Het is vooral een andere manier van inrichten van de kerkelijke organisatie. Je geeft meer aandacht aan kerk vanuit de huizen en sluit meer aan bij de passies en netwerken die mensen in je kerk al hebben. Veel kerken kunnen beginnen door, naar het advies van Hendriks, bestaande gemeenschappen om te vormen naar driedimensionale, missionaire gemeenschappen. Denk aan de bijbelstudiegroepen en de verschillende commissies. Dat is niet per se heel moeilijk, maar vraagt wel om begeleiding en coaching. Kortom, wij zijn hoopvol dat de kerk via kleinere missionaire gemeenschappen een rol van betekenis zal blijven spelen in de levens van mensen.

Wellicht ook interessant

Nieuwe boeken