Leeg Nest – als kinderen uitvliegen

Over het legenestsyndroom wordt vaak wat lacherig gedaan. Gelukkig krijgen lang niet alle ouders daar last van in deze fase. Iedere ouder heeft wél de taak om het leven in deze nieuwe fase opnieuw in te richten – of  je het nu ineens wel heel stil vindt in huis, of stiekem opgelucht bent.

Het legenestsyndroom bestaat echt en het wordt onder de depressieve stoornissen geschaard. Net zoals niet iedereen die een dagje somber is direct depressief genoemd kan worden, heeft niet iedereen met verdrietige gevoelens bij het uit huis gaan van de kinderen direct het legenestsyndroom. Een jaar na het vertrekken van het laatste kind is de balans meestal wel weer hervonden. Gedurende dat jaar zullen gevoelens van verdriet en gemis afnemen. Als de somberheid en de gevoelens van leegte en lusteloosheid lang aanhouden, is het raadzaam om hulp te zoeken.

Bij het uitvliegen van je kinderen kun je rouw ervaren omdat de fase van samenwonen als gezin voorbij is. Dit is het moment waarop je terugkijkt naar de afgelopen jaren. Je kunt tevreden zijn dat ze zelfstandig zijn geworden en je kunt treurig zijn over zaken die anders zijn gelopen dan je had gehoopt. Misschien heb je spijt van fouten die je hebt gemaakt en voel je de onomkeerbaarheid van de tijd. Daarnaast moet je leren omgaan met het feit dat je ouder wordt en dat je in een andere fase bent beland, waarin je echt afscheid neemt van je jeugd.

Als pijlen in de hand van een strijder

Het woord legenestsyndroom is niet letterlijk terug te vinden in de Bijbel, maar dat is met veel hedendaagse woorden zo. Dat betekent niet dat de Bijbel er niets over te melden zou hebben. Het ouderschap van mensen is een beeld van het volmaakte ouderschap van God.

Een prachtig beeld in het kader van dit hoofdstuk is dat van pijlen in de hand van een schutter, een strijder of krijger.

Kinderen​ zijn een geschenk van de Heer,
de vrucht van de schoot is een beloning van God.
Als ​pijlen​ in de hand van een schutter,
zo zijn ​kinderen, verwekt in je jeugd.
(Psalm 127:3-4)

Kinderen zijn een geschenk van de Heer, zegt deze psalm. En hoewel onze tijd op veel gebieden heel anders is dan de tijd van de psalmist, blijven zwangerschap, geboorte en groei een wonder.

De kinderen worden vergeleken met pijlen. Die werden zelf gemaakt: de punt werd gemaakt van steen of van metaal. De schacht van de pijl was gemaakt van hout of riet. Aan de achterkant waren veren vastgemaakt, en een inkeping waarmee de pijl op de pees van de boog gezet moest worden. Dat proces duurt dus wel een poosje! Bij het maken wordt de pijl zorgvuldig in de hand gehouden, en daarna wordt hij beschermd door hem in de pijlkoker te bewaren.

Wij zijn niet de maker van onze kinderen. God is hun Maker. Wij mogen meehelpen door de opvoeding, door de vorming en door hun te leren en onderwijzen en hun vóór te leven.

Dan wordt de pijl opnieuw in de hand gehouden, om te worden afgeschoten in een rake baan, op weg naar zijn bestemming. Het is maar een korte tijd dat we onze kinderen in de hand houden, die tijd waarin we hen kunnen sturen en leiden. Maar het is hun bestemming om zelf te vliegen, als een pijl door de lucht. Als je dit beeld doortrekt, is het zelfs een bestemming om de vijand van God rake klappen toe te brengen. Dat kan niet gebeuren als je als krijger de pijlen angstvallig vasthoudt. Zoals een schip niet gemaakt is om in de haven te blijven, zo blijven pijlen niet veilig in de pijlkoker. Je kinderen hebben hun eigen bestemming.

Het uitvliegen van kinderen kan allerlei gevoelens losmaken en stelt belangrijke vragen. Hoe geef je deze fase vorm? Wat betekent dit voor de relatie met je partner, of als je ineens alleen woont? Hoe verandert de band met je kind als je elkaar minder vaak ziet?

Uit huis gaan is een duidelijke markering naar een zelfstandig leven; een leven waarin de ouders een kleinere rol gaat spelen. Dat is de uitdaging van het lege nest: het loslaten van je vertrouwde rol en het zoeken naar een nieuwe rol.

Tips voor pastoraal werkers

• Besef dat het leven uit allerlei fases bestaat en dat de legenestfase er één van is.
• Geef ruimte aan de gevoelens van je pastorant hierover. Gevoelens zijn er niet voor niets. Ook als er reden tot dankbaarheid is, mogen zij zich verdrietig voelen over het afscheid. Gebruik geen holle frases als ‘wees blij dat het zo goed met hen gaat’!
• Wees alert op signalen van depressie en verwijs op tijd door naar professionele hulpverleners.
• Sta naast de persoon als hij of zij bezig is met het verwerken van een verlies, de rouwarbeid. Denk er niet te min over en laat de pastorant dat zelf ook niet doen; juist te weten dat dit bij het afsluiten van een fase hoort, maakt het lichter te dragen.
• Voor de pastorant  is dit vaak ook de middelbare levensfase, waarin zij gemaakte keuzes heroverwegen, terugkijken en vooruitkijken op het leven. Neem de tijd om dat samen onder ogen te zien en te bespreken.
• Stimuleer de ouders een nieuwe relatie met hun kinderen op te bouwen en volwassen gesprekken met hen aan te gaan (uiteraard indien de situatie dat toestaat).
• Moedig de pastoranten aan meer over deze fase te lezen, ook in de Bijbel. God is in elke levensfase bij hen – Hij is óók bij hun kinderen.

Els van der Vlist schreef het boek ‘Leeg Nest – als kinderen uitvliegen’, met praktische informatie afgewisseld met ervaringsverhalen van andere ouders en krachtige lessen uit de Bijbel.