Lichtjestocht in Deventer

Aanleiding

Ieder jaar op kerstavond stroomt de Grote Kerk van de Protestantse Gemeente in de stad Deventer vol kinderen met hun ouders. De kaarsjes in de kerstboom branden om hen welkom te heten. Ieder jaar proberen we de kinderkerstviering weer anders vorm te geven. Altijd met inbreng van eigen gemeenteleden, soms ook met iemand van buiten. Afgelopen jaar was dat Kees Posthumus met een mooi kerstspel. Maar hoe het ook gaat, traditioneel is er na afloop voor elk kind chocolademelk, een cadeautje en een mandarijn. Veel deelnemers komen van buiten de Protestantse Gemeente.

In het overleg van de kerken in de binnenstad, het zgn. stadshartkerkenoverleg, kwam de vraag op of dit kinderkerstfeest niet een meer oecumenisch en missionair tintje kon krijgen. Het zou toch mooi zijn om met Kerst gezamenlijk de deuren open te zetten. Met name de gemeenschap van Doopsgezinden en Remonstranten wilde aansluiten. Ook de Russisch-Orthodoxe parochie had veel belangstelling, hoewel zij haar kerstfeest op 6 januari viert. De Rooms-Katholieke parochie wilde ook meedoen, mits het niet ten koste zou gaan van de eigen, intieme kinderkerstviering rond hun kerststal.

Opzet en organisatie

Al pratend over een opzet dachten de vertegenwoordigers van de stadshartkerken al snel aan de Palmpaasoptocht. Deze wordt jaarlijks door hen georganiseerd. Daarbij trekken kinderen met hun ouders tijdens kerktijd van de ene kerk naar de andere, achter een echte ezel aan. Overal volgen ze een stukje van de dienst van de desbetreffende kerk. Zou zo’n gezamenlijke tocht ook op kerstavond mogelijk zijn? Een lichtjestocht van de ene kerk naar de andere? Deze tocht zou dan kunnen eindigen in de Protestantse kerk. Daar zouden alle kinderen het grote kinderkerstfeest kunnen bijwonen. In de andere kerken zou dan wat anders georganiseerd worden. Iedereen bleek enthousiast over dit plan.

De volgende afspraken werden gemaakt:

1. We houden de lichtjestocht kort

Aan de tocht doen naar verwachting veel jonge kinderen mee. Het kinderkerstfeest in de kerk duurt met de chocolademelksessie erbij al gauw drie kwartier. Een tocht die daaraan voorafgaat moet dan ook niet langer dan drie kwartier duren. Hij moet qua tijd en afstand de energie van kinderen niet te veel belasten. Voor elk kerkprogramma onderweg wordt daarom één kwartier ingeruimd. De tocht duurt van 17.45 – 18.45 uur.

2. We houden het simpel

We vragen kinderen hun eigen lampion mee te nemen. Er loopt één engel met een verlichte ster mee die de weg wijst. Alle vrijwilligers zijn druk met de kerstdagen. We willen hen niet te veel belasten met deze uitbreiding van het kinderkerstfeest.

3. Elke kerkgemeenschap kiest een eigen opzet en is daarvoor verantwoordelijk.

Een klein team uit alle kerken coördineert de activiteiten, zet de route uit en verzorgt de PR.

4. We zorgen voor een brede PR.

Niet alleen de afzonderlijke kerkbladen worden met een artikel over de lichtjestocht benaderd, maar ook alle lokale en regionale kranten.

De bijdrage van elke kerkgemeenschap

In de kerken wordt het project goed opgepakt en uitgewerkt:

De tocht start bij de kleine gemeenschap van Doopsgezinden en Remonstranten. Zij hebben een aantal jongeren ingeschakeld. Deze hebben bedacht om alle deelnemers aan de ene kant van de kerk binnen te laten en aan de andere kant weer naar buiten te leiden. Daarbij hebben zij een speelse actualisatie van het kerstverhaal gemaakt:

Zij brengen dat verhaal in verbinding met de vluchtelingencrisis. Iedereen moet toegang vragen tot de kerk en kan pas na het zetten van een handtekening verder lopen. In de kerk wordt moderne kerstmuziek gespeeld. Daar kan iedereen naar luisteren of meezingen, om dan weer door te gaan naar de volgende kerk. In de Rooms-Katholieke kerk kunnen alle kinderen langs de grote kerststal lopen en die bekijken. Ook kunnen ze daar even meezingen met kerstliedjes.

De derde kerk op de route is die van de Russisch-Orthodoxe gemeenschap. Hun kerkruimte is zeer klein. Daarom hebben zij bedacht om een afbeelding van hun geboorte-icoon in de buitenlucht te projecteren op een muur. Een van de priesters laat de kinderen aandachtig naar deze icoon kijken, stelt vragen over wat ze allemaal zien en vertelt er wat bij.

Tenslotte komt de tocht bij de Protestantse kerk aan. Daar worden de deelnemers buiten opgewacht door twee oudere gemeenteleden en een paar tieners, verkleed als herders, die rond een kampvuurtje de wacht houden.

Terugblik op de eerste lichtjestocht

Alle kerkgemeenschappen hadden een mooi programma bedacht. Maar die eerste keer liep alles toch heel anders dan gedacht. Er werd gerekend op zo’n 50 kinderen en hun ouders. Er kwamen echter zo’n 400 deelnemers op af. Het bleek problematisch deze één voor één door de deur van de eerste kerk te leiden. Er ontstond algauw een file met de nodige chaos. Alle mensen konden bovendien niet tegelijk in de kerk terecht. Zo kwam ook het tijdschema in gedrang. De engel met de ster was in de menigte niet meer goed zichtbaar. Uiteindelijk net op tijd kwam de grote meute in het Protestantse kerkgebouw aan. Er was gelukkig nauwelijks een wanklank te horen. Integendeel. Maar er werd door de organisatoren wel besloten het de volgende keer wat anders op te zetten. Het was met dit grote aantal deelnemers bijvoorbeeld ook nodig de burgerlijke overheid vooraf in te lichten over de plannen en een vergunning aan te vragen. Daar was nu niet aan gedacht.

De tweede en derde lichtjestocht

Bij de tweede lichtjestocht werd hetzelfde tijdschema aangehouden. Maar in de eerste kerk werd alleen een muzikaal programma aangeboden. Daarna vertrok de stoet naar het Rooms-Katholieke kerkgebouw. Onderweg werden her en der wat engelen en herders als wegwijzers gestationeerd met lampen en snoepjes. Enkele 12-plussers uit de Protestantse Gemeente boden zich hiervoor aan. Er werd op gelet dat in elk groepje ook een volwassene meedeed, vanwege de veiligheid. Een plaatselijk restaurant bood zijn binnenplaats aan. Daar kon ook een herder staan. Er waren minder deelnemers dan de eerste keer, maar nog wel zo’n 300, die zichtbaar genoten.

Bij de evaluatie van deze tweede tocht vertelde de vertegenwoordiger van de R.K-parochie dat door de toeloop de eigen kinderviering rond de kerststal in het gedrang kwam. Deze stal was veel groter dan voorheen. Daardoor was er minder ruimte om alle gasten te herbergen. De parochie trok zich daarom terug. De andere kerken propageerden het jaar daarop wel loyaal het bezoek aan de stal in de kersttijd.

De derde lichtjestocht vroeg nog een aanpassing: de Doopsgezinde en Remonstrantse geloofsgemeenschap kon haar kerkgebouw, dat al een tijdje niet meer haar eigendom is, niet langer huren op kerstavond. Zij wilde echter wel graag een bijdrage blijven leveren aan de lichtjestocht. Zo’n tien van haar vrijwilligers werden nu onderweg op de route gestationeerd als herders en engelen. De Protestantse Gemeente was tot dan vaste leverancier van deze kerstfiguren. Zij kreeg nu de ruimte om een herbergier in te brengen. Deze stond tijdens de derde tocht bij een zijdeur van de kerk. Hij bracht met z’n toneelspel – ‘Wegwezen hier… we zitten vol!’ – veel spektakel.

We bereiden nu de vierde lichtjestocht voor. Wat zal die weer voor verrassingen brengen? Maar we gaan door. Want dit project is goed voor de ontmoeting tussen de leden van de verschillende kerkgenootschappen. Het brengt ook mensen van verschillende generaties samen. En last but not least: het zet vele kinderen én hun ouders vrolijk in beweging, op weg naar het Kind…