Maria’s kleiderschrank

Al sinds de veertiende eeuw krijgt het ‘genadebeeld’ van Maria in de Dom te Aken kostbare kleren geschonken. Onder de titel ‘Maria’s Kleiderschrank’ werd in de zomermaanden van 2018 en 2019 voor het eerst in de geschiedenis de kleding van Maria tentoongesteld. Haar garderobe geeft niet alleen een inkijk in de geschiedenis van textieltechnieken en de mode: haar verzameling van kleren en sieraden getuigt ook van een bijzondere vorm van devotie.

De ‘best geklede vrouw van Aken’, zo wordt zij door de Akenaren liefdevol genoemd. Zo’n zestien keer per jaar verschijnt Maria in een nieuwe robe, natuurlijk altijd passend bij de liturgische kleur van de tijd. Birgitta Falk, hoofd van de Schatzkammer, en Monica Paredis-Vroon, verantwoordelijk voor het textiel, kunnen daarbij putten uit wel 43 garderobes en 350 sieraden, sluiers en accessoires.

Meestal waren het ‘gut betuchte’ dames, die zich dure stoffen en het kostbare naai- en borduurwerk konden veroorloven, die bij hun kleermaker een setje voor Maria en het kind bestelden. Het oudste bewaard gebleven gewaad stamt uit omstreeks 1627 en werd door Isabella van Spanje, vorstin en landvoogdes van de Zuidelijke Nederlanden geschonken. Het is een ongelooflijk waardevol stuk, de zilveren outfit is bestikt met wel 70.000 parels. Maria is er zuinig op en draagt hem alleen bij de heiligdomsvaart die eens in de zeven jaar plaatsvindt.

Onze Lieve Vrouw van Aken is natuurlijk niet de enige die beschikt over een uitpuilende garderobekast. De Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch en Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee in Maastricht, om maar wat voorbeelden te noemen, vragen zich waarschijnlijk ook elke ochtend af: wat moet ik toch aan?

Het is een bijzondere manier van devotie om juist kleding te schenken. Wat betekent het toch als je bij je kleermaker net een peperdure robe voor jezelf in opdracht hebt gegeven en wanneer je dan besluit om maar meteen ook een setje voor Maria en het kind te laten maken?

Cynici zullen zeggen dat het puur gaat om ‘voor wat hoort wat’, waarbij de gulle gever hoopt dat Maria een goed woordje voor de betreffende wil doen. Of dat de schenker ordinair de blits wil maken door in de kerstnachtmis als een ANWB-stel in dezelfde robe te verschijnen als Maria.

Maar de waarde en de kostbaarheid van zo’n gewaad doen vermoeden dat het wel degelijk meer moet zijn dan dat. Maria en haar kind aankleden, wellicht nog in dezelfde materialen en stijl als je eigen kleding, heeft wel iets intiems. Het kan niet anders of er speelt onbewust diep van binnen een notie van vereenzelviging.

Door de geschiedenis heen hebben we Maria flink verzoetsappigd. Maar al te graag werd zij neergezet als de passieve, lieve, allesverdragende, lijdzame en zichzelfverloochenend liefhebbende moeder. In hoeverre daarbij ook kerkpolitieke belangen een rol speelden, is onderwerp van een ander artikel. Maar we doen Maria daarmee natuurlijk geen recht. Maria is de moeder van God. Zij is degene die het God mogelijk gemaakt heeft om uit de hemel af te dalen. Het is door haar dat God mens kon worden. Kort door de bocht gezegd: zonder Maria is God nergens.

Wat doet het dan met je als je je met Maria vereenzelvigt door met haar de kleren te delen? Misschien is het het verlangen om zelf ook een beetje ‘drager van God’ te worden. Dat je net als Maria er ook aan mee mag werken dat God hier en nu gestalte krijgt. Dat je het mede mogelijk mag maken dat God onder zijn mensen woont. Kortom een verlangen om God zoveel mogelijk te helpen. – Als je naar de goedgevulde Kleiderschrank van Maria kijkt, stemt dat wel hoopvol.

Dit jaar is Maria’s Kleiderschrank niet te zien. Dit jaar is de hoop op iemand anders gevestigd, namelijk op de Heilige Corona. Volgens de legende is zij in het jaar 161 of 287 ergens in het huidige Syrië of Egypte geboren en stierf zij op zestienjarige leeftijd de marteldood. In het jaar 996/997 bracht Otto III haar relikwieën, samen met die van de Heilige Leopardus, van Italië naar Aken. Daar werden zij in de voorloper van de Dom te Aken bijgezet. In 1911/1912 kregen Corona en Leopardus een prachtige schrijn en daarin zijn zij dit jaar op gepaste corona-afstand te bewonderen en aan te roepen. – Maria’s Kleiderschrank blijft ondertussen goed gevuld.