Thomas Lotterman is actief binnen de rooms-katholieke lekenbeweging Sant’Egidio. In deze beweging draait het om gebed, de arme medemens en vrede. Voor Thomas is de ‘spiritualiteit van de vriendschap’ een kernwaarde binnen deze gemeenschap. Wat motiveert hem en hoe ziet hij de relatie tussen gebed en aandacht voor kwetsbaren in de samenleving?
Missie en contemplatie in Nederland
Themanummer TussenRuimte
Dit artikel is een gratis introductie op het themanummer van TussenRuimte over missie en contemplatie in Nederland (2021, nr. 1). Onderaan het artikel vind je de andere bijdragen uit het nummer. Ben je benieuwd naar andere nummers van TussenRuimte? Bekijk dan alle artikelen. De bijdragen Was getekend, Impressies, Kunst & Cultuur, Agenda en Vooruitblik verschijnen uitsluitend in de fysieke editie van TussenRuimte.
Hoe kunnen we God leren kennen, Gods wegen herkennen en deelgenoot zijn aan ‘Gods Missie’? Door de eeuwen heen is contemplatie, de overweging op het Woord van God, in studie, sacramenten, liturgie en gebed een van de antwoorden geweest.
‘Het is het theologische antwoord van geloof, hoop en liefde waardoor de gelovige zich opent voor de openbaring en communicatie van de levende God door Christus in de Heilige Geest’, staat in een schrijven vanuit het Vaticaan uit 1980. Tegelijkertijd wordt benadrukt dat dit niet betekent dat contemplatie alleen betrekking heeft op het innerlijk leven: het gaat ook over je leven in gemeenschap met anderen, in deze wereld.
Missie kan niet zonder contemplatie en contemplatie niet zonder missie. De beweging naar binnen en naar buiten zijn inherent aan het christelijk geloof en wordt ons in de Bijbel voorgeleefd. Zonder het een kan het ander niet bestaan.
Contemplatie en missie zijn dus nauw met elkaar verbonden. Dat zien we vandaag de dag terug in de aandacht voor spiritualiteit, de interesses in retraites, voor lectio divina, voor een andere manier van leven in kloosters en leefgemeenschappen, in de dialoog met andere religies en hun spirituele tradities, en in de dialoog met beeldende kunst of muziek.
Dit nummer van TussenRuimte laat in een variatie van verhalen zien hoe springlevend het is, dat zoeken en vinden van verbinding met God, de bron van waaruit we leven. En hoe jong en oud in (voornamelijk) Nederlandse context vormgeeft aan en balans zoekt in het naar binnen keren, luisteren en overwegen, en vervolgens naar buiten treden, waar we God en/in onze medemens en de hele schepping ontmoeten.
Themaredactie: Nienke Pruiksma en Marieke van der Giessen-van Velzen
Lees meer uit dit nummer van TussenRuimte
Jaap Haasnoot
Kloostergemeenschappen hebben allemaal hun eigen karakter: een eigen missie, een eigen gebedsleven en een eigen relatie tussen die missie en dat gebedsleven. Missie (of: actie) en contemplatie hebben door de eeuwen heen in een vruchtbare spanning met elkaar gestaan, in kort bestek beschreven in het eerste deel van dit artikel. Hoe die spanning uitwerkt in het leven van een hedendaagse kloosterling, daarvan spreekt vervolgens een interview met broeder Bram Hommel.
Catharinus van den Berg, Frans Hoogendijk & Conny Stuart
Als één op de vijf twintigers ervaring heeft met klachten van burnout of depressie, hoe is het dan met die andere vier? Zouden zij in de chaos en de druk van hun leven niet gebaat zijn bij een beetje eenvoud, een beetje rust en een beetje aandacht? Zouden zij met al die ruis in hun hoofd niet snakken naar rust in hun hart?
Annieke van Dijk
‘Doe je cross-cultureel werk in het buitenland of in Nederland of speel je met de vraag of dat wat voor jou is? Ben je op verlof of na uitzending teruggekeerd naar Nederland en zit je in die lastige fase van ‘re-entry’? Of zit je middenin de hectische periode voor een eerste vertrek naar het buitenland? Dan vind je het wellicht fijn om een pas op de plaats te maken en een stilteretraite in te plannen!’
Nienke Pruiksma
Jos Douma is predikant van de Plantagekerk (gereformeerd-vrijgemaakt) in Zwolle. Hij studeerde theologie in Kampen aan de Broederweg. Hij schreef daar zijn afstudeerscriptie over meditatie en het preekproces. Zijn proefschrift Veni Creator Spiritus diept die thematiek uit. Hij is getrouwd met Joke en samen hebben ze vier kinderen en twee kleinkinderen.
Jolien van der Velde-van Braak
Contemplatie en kunst gaan hand in hand. Van Dale geeft aan dat contemplatie ‘vrome overdenking’ en ‘religieuze bezinning’ is. Het werkwoord contempleren houdt in dat je ‘overdenkend beschouwt’. Dat is precies wat ik doe als ik een beeldmeditatie schrijf. Het begint met zoeken naar beelden die bij het thema van het nummer passen. Of de beelden vinden mij. Bij deze zoektocht ontdekte ik dat vooral kunstwerken met mensen, het gelaat en het kruis mij aantrekken.
Janneke Huisman
‘Het voelt als een oase.’ ‘Heerlijk, dat je dit faciliteert!’ ‘Ik hoef nu alleen maar te ontvangen in plaats van voortdurend online te geven.’ Zomaar een paar reacties van deelnemers aan de online retraites die ik geef.
Het zingen van verschillende liederen achter elkaar, het gebruik van een band en een prominente rol voor een worship leader: ‘Charismatische Aanbidding’ is wereldwijd niet meer weg te denken. Ook in Nederlandse kerken van allerlei pluimage zie je dit liturgische fenomeen steeds meer terug. En niet alleen in de kerk trouwens. Spotify en You- Tube maken de nieuwste liederen direct en breed toegankelijk. Matt Redman, Bethel Music en Hillsong klinken vaak en luid in menig huiskamer, tijdens het sporten of bij een autorit. Wat is charismatische aanbidding en wat is het verband met contemplatie en met Gods missie?
Amy Maxey
Sarah Coakley is een constructief theoloog die zich verdiept heeft in de mystieke traditie. Ze betoogt dat de praktijk van contemplatie fundamenteel is voor de theologische taak. Volgens Coakley leidt contemplatie niet alleen tot een transformatie die nodig is om Christus in de wereld te zien, maar stelt het mensen ook in staat om onrechtvaardige instellingen en conceptuele kaders aan de kaak te stellen.
Edwin Alexander Villamil Morea-van Berkum
Deze bijdrage is een poging om een stukje filosofie van Immanuel Kant over ‘ratio en contemplatie’ te benaderen vanuit een theologisch gezichtspunt en het zogeheten ‘transcendentale systeem’ als zodanig te interpreteren. Dit systeem zet hij uiteen in zijn ‘Kritik der reinen Vernunft’ (1781), het dogma van de vrije redenering: Kants epistemologie van de vrijheid.