Mothering Sunday en Moederdag

Een viervoudige gedenkdag

Afgelopen zondag, 14 mei, was het Moederdag. Op deze dag worden traditiegetrouw de moeders in het zonnetje gezet en verwend met bijvoorbeeld bloemen en een lekker ontbijt. Het feest vindt zijn oorsprong in Amerika, waar het in 1907 voor het eerst werd georganiseerd door Anna Jarvis (1864–1948), dochter van een methodistische predikant. Jarvis was een sociaal bewogen vrouw, die met deze eerste Moederdag niet alleen haar overleden eigen moeder wilde eren, maar ook alle andere moeders. Als datum koos zij de tweede zondag van mei, omdat haar moeder op 9 mei 1905 was overleden. Met succes zorgde zij vervolgens voor een verdere verspreiding van dit feest.

Nederland

In Nederland deed Moederdag rond 1925 haar intrede. Aanvankelijk werkte vooral het Leger des Heils, die zich aangesproken voelde door de methodistische oorsprong ervan, aan het bevorderen van Moederdag. De oorsprong van Moederdag is dus zonder meer sympathiek te noemen. Toch wordt deze dag door voorgangers en pastores soms met lichte tegenzin tegemoet gezien. Niet alleen omdat de commercie nadrukkelijk haar aandeel in deze dag heeft opgeëist, maar ook omdat het feest altijd op een zondag valt. Ook al heeft het niet echt een kerkelijke of bijbelse oorsprong, je moet er wel wat mee. En hoe voorkom je dat het een exclusief feest wordt voor wie moeder is of (nog) een moeder heeft?

Mothering Sunday en moederkerk

Eerder dit jaar vertelde een vriendin van mij, die in Engeland woont, over de Engelse variant van Moederdag: Mothering Sunday. Het was me al opgevallen dat dit feest enkele weken eerder gevierd wordt dan onze Moederdag, namelijk in maart, maar in de reden daarvan had ik me nooit verdiept. De vriendin vertelde dat Mothering Sunday van oudsher een sterk kerkelijk karakter heeft. Zo bezoek je op deze dag – zo mogelijk samen met je moeder – je ‘moederkerk’, de kerk waar je gedoopt bent. Je zou in deze gewoonte een hernieuwing van de doopgelofte kunnen zien.

Hoe voorkom je dat het een exclusief feest wordt voor wie moeder is of (nog) een moeder heeft?

Laetare

Opvallend is dat Mothering Sunday niet ieder jaar op dezelfde zondag in maart valt. De datum ervan schuift mee met de paasdatum en valt altijd op zondag Laetare, de vierde zondag van de Veertigdagentijd. Deze zondag, drie weken voor Pasen, is de meest vreugdevolle zondag van de veertigdagentijd. Bijzonder is dat in de Schriftlezingen voor deze zondag volgens het klassieke leesrooster vrouwen en moeders centraal staan. In de profetenlezing voor deze zondag (Jesaja 66) wordt Jeruzalem beschreven als een moeder:

En, enkele verzen verderop:

De epistellezing (Galaten 4:21-31) die volgens het klassieke leesrooster op deze zondag gelezen wordt, verwijst naar twee moeders uit het Oude Testament, namelijk Sara en Hagar. De evangelielezing is het verhaal van de wonderbare spijziging. Een betere datum voor Moederdag is – kerkelijk gezien – eigenlijk niet mogelijk.

Een viervoudige gedenkdag

Mothering Sunday is nog niet zo oud, zelfs iets minder oud dan de Amerikaanse versie van Moederdag. De bedenkster was Constance Adelaide Smith (1878–1938). Zij was dochter van een anglicaanse predikant en al haar vier broers werden eveneens anglicaans priester. Smith raakte geïnspireerd door het initiatief van Anna Jarvis, maar zocht, als High-Church-anglicaanse, een meer kerkelijke inbedding van moederdag.

Een prachtige naam is Mothering Sunday overigens, want ‘mothering’ betekent ‘moederend’

De lezingen van zondag Laetare gaven daar volop mogelijkheden toe. De vijf broden en twee vissen waarmee volgens het evangelie een grote menigte gevoed werd, zag Smith als gaven van Moeder Aarde/Moeder Natuur. Om het nog mooier te maken, valt zondag Laeatare min of meer in de buurt van het feest Maria Boodschap (25 maart). Op deze feestdag viert de katholieke kerk de aankondiging van de geboorte van Jezus, negen maanden voor zijn geboorte.

Zo kwam Smith tot een viervoudige gedenkdag, die zij Mothering Sunday noemde: voor de moederkerk, voor de aardse moeders van gezinnen, voor Maria, de moeder van Jezus (en ons aller moeder) en voor Moeder Natuur. Een prachtige naam is Mothering Sunday overigens, want ‘mothering’betekent ‘moederend’. Daar klinkt iets zorgzaams en omarmends in door.

Moederdag en Maria

De relatie tussen Moederdag en Maria als moeder van Jezus en moeder van alle gelovigen is ook in de katholieke kerk opgemerkt. Een mooi toeval is dat de maand mei traditioneel Mariamaand is, evenals de maand oktober. In de katholieke kerk worden dan traditioneel veel Marialiederen gezongen. In Antwerpen is iets bijzonders aan de hand. Daar wordt Moederdag niet, net als in de rest van Vlaanderen op de tweede zondag van mei gevierd, maar op 15 augustus. Op die datum viert de (katholieke) kerk wereldwijd het feest Maria Tenhemelopneming.

Hopelijk leek jouw Moederdag op een Mothering Sunday; en zo niet wens ik je voor volgend jaar een hartverwarmende Moederdag toe, in verbondenheid met je moeder, of in gedachtenis, en in verbondenheid met de moederkerk, met Moeder Aarde en met Maria.