Basis

Orde in de klas

Ik heb het nog even opgezocht: ik hoor bij de 33% van de Nederlandse leerkrachten die ergens in de zomervakantie droomt dat in het nieuwe schooljaar de klas de macht zal overnemen, dat dan zal blijken dat ik geen orde kan houden enzovoort.

Verder ben ik een prima leerkracht hoor, kan ook orde houden, maar diep van binnen vraagt mijn onderbewuste af en toe: weet je dat wel zeker? Vooral tegen het einde van de zomervakantie.

Duiken

Die dag voordat de kinderen weer op school komen, vergeleek een collega van mij ooit met op de duikplank staan en weten dat het water héél koud is. Dat is een naar moment, maar als je eenmaal gedoken bent en zwemt, dan is het over. En het stomme is: het heeft niets met de realiteit te maken, want orde op school heeft vooral te maken met andere dingen: kun je met elkaar afspraken maken over hoe we ons zullen gedragen? Kun je kinderen laten voelen hoe fijn het is als iedereen aan die afspraken bijdraagt?

Laten verlangen

Antoine de Saint-Exupéry was het waarschijnlijk, die zei: ‘Als je een schip wil bouwen, moet je werklui niet opdragen hout te verzamelen, je moet niet het werk verdelen en orders geven. Leer in plaats daarvan mensen eerst te verlangen naar de eindeloze zee.’ En verder helpt het als je zelf enigszins rustig blijft, het goede voorbeeld voorleeft en in de kast (letterlijk en figuurlijk) gereedschap en materialen hebt liggen om het gezamenlijke doel te bereiken. Het gezamenlijke doel: een fijne dag hebben en leren.

Is dat ook in opvoeding zo? Opvoeden – ik zocht het op – is het toerusten van een kind, zodat het zich te zijner tijd zelfstandig kan redden in de wereld. Kinderen krijgen over het algemeen geen inspraak in dat doel. Je kunt ze wel laten verlangen naar die tijd van ‘later als ik groot ben’.

Blijven verlangen

Als leerkrachten vinden we wel eens iets van ‘de opvoeding van Marietje’ of ‘hoe het bij Zlatan thuis eraan toegaat’. Het helpt mij altijd om me bewust te blijven van het gegeven dat opvoeding iets cultureels is. In Nederland kiezen we eerder om een kind een time-out te geven: denk jij maar even na. In sommige landen in Afrika vinden ze dat het ergste wat je je kind kunt aandoen: je stuurt je kind toch niet weg, de gevaarlijke wereld in. Daar geven ze liever een klap, wat hier sinds 2007 verboden is. Elke ouder raakt wel eens gefrustreerd.

De kunst is toch vooral blijven verlangen naar het ideaal van samenwerken, naar dat gezamenlijk doel. Dat vraagt een beetje rust en overzicht en wat tips en trucs (lees: gereedschap). En omdat het doel is ‘de wereld ingaan’ helpt het ook om met anderen te communiceren en in verbinding te blijven met die wereld: ‘Hoe doen jullie dat eigenlijk? En wat vraagt deze wereld nu?’

Meer aan het stuur

Ik ben dit jaar voor het eerst vier dagen gaan werken in plaats van drie. Het is grappig om te zien hoeveel meer orde dat oplevert. Ik zit meer dan ooit aan het stuur; ook voor de kinderen is het duidelijker welk gedrag we met zijn allen nastreven, Ja, zelfs voor mijn duo die de laatste dag werkt, is het duidelijker, terwijl ik minder met haar overleg. Ga ik volgende zomer iets anders dromen?

Geertrui Meinema-Linders is leerkracht in het basisonderwijs, en geeft les op een school voor algemeen bijzonder onderwijs, waar de leerkrachten vanuit het humanitaire gedachtegoed onvoorwaardelijk geloven dat élk kind talenten heeft.