Platform Kerk en Kunst

Kunst raakt en inspireert, hoort de landelijke Stichting Platform Kerk en Kunst vaak naar aanleiding van exposities. Dat is zeker het geval als deze kunst thema’s verbeeldt, die verbonden zijn met God en geloof en als de expositie in een kerkgebouw is. Platform Kerk en Kunst zet zich in voor meer kunst in de kerk. Waarom is dit belangrijk en hoe brengt het latform dit in de praktijk?

Kerk en kunst horen al eeuwenlang bij elkaar. Vandaag de dag lijkt dat, zeker in protestantse kerken, weinig aan de orde. Toch is er in kerken een toenemende interesse in en aandacht voor beeldende kunst. Er worden bijvoorbeeld Kunstwerken gebruikt in een dienst. In kerkzalen zijn vaker permanente kunstwerken te zien. En kunstcommissies zijn bezig met kunst in de kerk van allerlei niveau. Bij veel christelijke kunstenaars speelt hun geloof een rol in hun kunst.

Platform Kerk en Kunst vervult een dienende rol in het bij elkaar brengen van christelijke kunstenaars en kerken. Het doel van het platform is het bevorderen van de kruisbestuiving tussen kunst(enaars) en kerken. Dat doet het platform op verschillende manieren. Daarbij zet het zich in voor kwalitatieve en veelal professionele kunst in de context van de kerk. Zo hopen we dat kerken en kunstenaars vertrouwd met elkaar raken. Beide partijen kunnen elkaar namelijk op hun eigen manier inspireren.

Ook worden op deze manier door God gegeven talenten een plek geboden en gewaardeerd. Het mooie aan beeldende kunst is dat het een andere taal spreekt dan het gesproken woord. Beeld raakt een andere snaar dan het woord. Zo raken bekende onderwerpen of bijbelverhalen je op een andere en soms diepere manier, zoals het werk KNOWN V van Jan Pieter Gootjes (zie foto). Dit werk is gemaakt naar aanleiding van Lukas 5:17-26, waar mensen een verlamde man bij Jezus brengen. Het was te zien op de expositie Zachte Krachten in Amersfoort. Beeldende kunst is zo een mooie aanvulling op het woord, omdat sommige mensen meer beeldend dan verbaal zijn ingesteld.

Tenslotte is kunst in een kerk een prachtige manier om ook mensen die niet of minder bekend zijn met de kerk, een stap over de drempel te laten zetten. Zo kan een gemeente kunst op verschillende manieren missionair toepassen.

Kunst en kerk in de praktijk

De afgelopen jaren heeft het platform zich op twee manieren ingezet om kerken en kunst(enaars) dichter bij elkaar te brengen: enerzijds door het organiseren van exposities aan de hand van een thema, anderzijds door het organiseren van symposia (al dan niet in combinatie met een expositie). Deze exposities en symposia probeert het platform te koppelen aan een actueel thema.

In 2016 organiseerde het platform de expositie (N)ergens thuis. De kunstwerken en de activiteiten eromheen gingen over vluchtelingen, thuiskomen, je thuis voelen of het gebrek daaraan. Het thema in 2018 was Van Letter tot Leven, naar aanleiding van 400 jaar Synode van Dordrecht. Daar werd de Statenbijbel voor het eerst uitgebracht en in deze stad vond de expositie plaats. In 2019 was het thema van de expositie en het symposium Zachte krachten (zullen zeker winnen). De achterliggende gedachte was dat in een wereld waarin juist de harde machten en krachten zo op de voorgrond treden, wij aandacht wilden geven aan het revolutionaire geluid van Jezus. Aanleiding hiervoor was de dood van Johan van Oldebarnevelt na een conflict met prins Maurits, 400 jaar geleden. Hij werd het slachtoffer van een machtsstrijd. Een link met het thema van onze expositie was snel gelegd. De expositie van het platform was te zien in de Sint Joriskerk in Amersfoort. Op dit moment is het platform in gesprek met kerken in Gouda over expositie(s) en activiteiten bij de viering van 750 jaar Gouda.

Kunst met kwaliteit en originaliteit raakt mensen

Om de kwaliteit van de exposities te waarborgen, werkt het platform met een jury die uit ingezonden 2D- en 3D-kunstwerken een selectie maakt. Normen hiervoor zijn kwaliteit, originaliteit en verbinding met het thema. Dit heeft tot nu toe prachtige exposities opgeleverd, waar bezoekers van onder de indruk waren. Veel professionele kunstenaars willen daarom ook graag via het platform exposeren.

Op deze exposities hebben we veel mooie reacties gekregen die het belang van kunst in de kerk laten zien. Veel bezoekers schreven in het gastenboek dat de kunstwerken inspirerend zijn. In het kader van Zachte krachten nodigen de werken zelfs uit tot het zelf tot leven brengen van deze krachten! Termen als indrukwekkend, prachtig, verrassend en ontroerend komen meerdere keren langs. Dat is wat kunst doet! Jong en oud hebben er zo van genoten dat ze ons dit ook lieten weten. Dat maakt gelijk duidelijk waarom Platform Kerk en Kunst zich vol passie blijft inzetten voor kunst en kerk!

Inspiratiedag voor kunstcommissies van kerken

De inzet van het platform reikt verder dan alleen exposities en symposia. Op dit moment is het platform vergevorderd met de organisatie van de Inspiratiedag voor kunstcommissies in kerken. Op die manier kunnen we nog concreter bijdragen aan de praktijk van kunst in de kerk. Kunstcommissies van kerken, die zich nu al (willen gaan) inzetten voor meer kunst in de kerk, zijn daarom een prachtige doelgroep!

Om goed te kunnen aansluiten bij de wensen, vragen en behoeften van de kunstcommissies hebben we een enquête verspreid. Daaruit kregen we een mooi beeld van wat er speelt. Zo zagen we dat kunst vooral als verbinding, inspiratiebron en (verrijkend) communicatiemiddel werd gezien. Ook werd duidelijk dat veel kunstcommissies kunst als manier van geloven beleven en dat het uitleg kan geven aan de Bijbel.

De behoeftes van kunstcommissies liggen vooral op het gebied van netwerken met andere kunstcommissies. Maar ook op (de meerwaarde van) het gebruik van kunst in de kerk. Andere onderwerpen zijn het kennismaken met kunstenaars en draagvlak creëren in de kerkelijke gemeente.

Kortom, er liggen genoeg onderwerpen en mogelijkheden waarin Platform Kerk en Kunst kan bijdragen! Het platform is tenslotte een landelijk oecumenisch netwerk, met een groot reservoir aan kunstenaars en personen die zich zowel praktisch als theoretisch inzetten voor kunst en kerk.

Programma Inspiratiedag ‘Verdiepend en Verbindend’

Op 12 februari 2022 hopen we de Inspiratiedag met het thema Verdiepend en Verbindend te houden. Door covid-19 moest deze dag een aantal keer uitgesteld worden. De Inspiratiedag belooft een inspirerende en inhoudelijke dag te worden met een boeiende lezing van onder andere kunsthistoricus dr. Joost de Wal. Er zullen uitdagende werkvormen zijn waarin we met elkaar in gesprek gaan over stellingen met betrekking tot kunst en kerk. Uiteraard gaan we ook bezig met de praktijk in inspirerende workshops! De hele dag is er een expositie van geselecteerde professionele kunstenaars te bekijken, met wie speeddates worden gehouden. Al met al een dag om niet te missen als je met kunst in de kerk bezig bent of wilt zijn!

Deze dag zal niet op zichzelf staan en we hopen er een duurzaam vervolg aan te geven om kunstcommissies te blijven inspireren en ondersteunen. Nu al is er inspiratie te vinden op de website en sociale media-kanalen van het platform. Zo is er elke maand een ‘Kunstwerk van de maand’, gekozen en beschreven door de bestuursleden van het platform. We laten kunstcommissies aan het woord over hun projecten, om zo andere kunstcommissies te inspireren. Ook lichten we alvast een inhoudelijk tipje van de sluier door in gesprek te gaan met de workshopsleider en de spreker van de dag. Tot slot verzorgen we online events. Onder leiding van kunsteducator Grady van den Bosch kunnen deelnemers samen naar kunst kijken en kunst bespreken. Ook kan iedereen die wil via Facebook en Instagram reageren op stellingen over kunst en kerk. Houd de website in de gaten voor meer informatie en meld je aan voor de nieuwsbrief, zodat je geen enkel nieuws mist. Zien we u/jou op de Inspiratiedag?

De Inspiratiedag vindt plaats op 12 februari 2022 in het Kerkelijk Centrum Zeist-West, De Clomp 33-02. Meer informatie en aanmelding via www.platformkerkenkunst.nl/inspiratiedag-2021. De expositie van de Inspiratiedag zal tot half mei 2022 te zien zijn in het Kerkelijk Centrum Zeist-West. Meld je aan voor de nieuwsbrief van Platform Kerk en Kunst onder aan de pagina www.platformkerkenkunst.nl.

Samenvatting artikel

De landelijke oecumenische Stichting Platform Kerk en Kunst vervult een dienende rol in het bij elkaar brengen van christelijke kunstenaars en kerken.

Het doel van het platform is het bevorderen van de kruisbestuiving tussen kunst(enaar) en kerken. Het platform doet dit door het organiseren van exposities, symposia en inspiratiedagen. Dit is belangrijk omdat kunst haar eigen taal spreekt en zo woorden aanvult. Het raakt mensen en kan missionair ingezet kan worden.