Portretten van de zorggemeente

In het kader van ‘De gemeente als zorggemeenschap’ spreken redactieleden Gerry Kramer-Hasselaar en Roelof de Wit, vier mensen die betrokken zijn bij een kerk die actief een zorgende rol op zich neemt: Hart van Vathorst, Seinpost Slinge, Het Pand en Hebron.

Samen onder één dak

Hart van Vathorst

Midden in de nieuwbouwwijk Vathorst te Amersfoort staat het multifunctionele centrum ‘Hart van Vathorst’. In dit grote pand wonen en werken verschillende organisaties, zoals: twee zorginstellingen, een kinderdagverblijf, een kerk en een restaurant…

Samen bieden zij een ontmoetingsplek waar iedereen welkom is en mee kan doen. Over dit bijzondere project hoor ik graag meer van Joost Smit, predikant van de Ontmoetingskerk (GKV) in ‘Hart van Vathorst’:

‘Ruim tien jaar geleden waren we als startende en snelgroeiende geloofsgemeenschap in de wijk op zoek naar een kerkgebouw. Terwijl we hiermee bezig waren, kregen we het aanbod om mee te doen in een bijzonder project: een centraal gebouw midden in de wijk waar verschillende instellingen samenleven en samenwerken. Het doel was om vorm te geven aan een ‘inclusieve samenleving’, een samenleving waarin iedereen meetelt en meedraait. Het project sprak ons als geloofsgemeenschap sterk aan. Geloven en praktisch bezig zijn in het leven van alledag gaan voor ons samen.

In 2010 namen we als kerk het besluit om aan dit project mee te gaan doen. Vervolgens gingen we met onze aanstaande ‘huisgenoten’ verder in gesprek.

Met elkaar kwamen we tot het formuleren van vier kernwaarden: samen ontmoeten – samen leven – samen groeien – samen geloven. Deze kernwaarden worden door alle partners onderschreven. We kunnen elkaar er ook op aanspreken.

Al voordat het gebouw er stond (opening in 2016), begonnen we met activiteiten voor de hele wijk. Zo organiseren we vanaf 2013 gezamenlijke maaltijden. Daar is veel belangstelling voor. Er komen nu zo’n 80 à 90 mensen per keer. Normaal gesproken eten we in het restaurant, nu – in coronatijd – bezorgen we thuis. Ook startten we met bijbelgesprekskringen. Inmiddels zijn er 20 kringen. Hier doen ook bewoners van de zorginstellingen aan mee, zoals mensen met een verstandelijke beperking. Daarnaast organiseren we bijbelstudies in de zorginstellingen zelf.

Het kinderdagverblijf is een belangrijke partnerorganisatie in ‘Hart van Vathorst’. Bij dit kinderdagverblijf kunnen ook kinderen terecht die extra aandacht nodig hebben. Er worden allerlei activiteiten georganiseerd, waarbij ouderen in de zorginstelling en kinderen samen iets ondernemen. Het kenmerkende van ‘Hart van Vathorst’ is dat veel verschillende mensen met elkaar in contact komen. En iedereen kan op zijn of haar eigen manier iets voor anderen betekenen.

Een belangrijke inspiratiebron is voor ons 1 Korintiërs 12. Steeds weer zoeken we naar de gave die God ons in de ander wil schenken.’

Meer lezen? Zie: hartvanvathorst.nl

Kerk voor de wijk

Seinpost Slinge

Seinpost Slinge is een bekend begrip in de Rotterdamse wijk Pendrecht. Veel wijkbewoners weten de weg naar dit gastvrije ontmoetingscentrum te vinden. Edwin de Jong is vanaf 2019 als pastor-pionier verbonden aan Seinpost Slinge. Hij vertelt me graag meer over deze pioniersplek van de Protestantse Kerk Nederland:

‘Seinpost Slinge is ontstaan als een initiatief van twee protestantse wijkgemeentes in Rotterdam. Ze verlangden ernaar om als kerk meer voor de wijk te betekenen. De gemeentes werkten samen een plan uit voor een inloophuis in de wijk: een plaats van geloof, hoop en liefde waar iedereen welkom is. Onder leiding van mijn voorganger, Dick van den Boogaart, is Seinpost Slinge uitgegroeid tot een open gemeenschap met allerlei maatschappelijke, kerkelijke en gezellige activiteiten.

In het gebouw van Seinpost kunnen wijkbewoners regelmatig binnenlopen. Voor een kop koffie of thee, een broodje en een praatje. Twee keer per week is er een gezamenlijke maaltijd. Daar doen altijd zo’n 40 à 50 mensen aan mee. Er zijn speciale activiteiten voor kinderen en tieners. Aan Seinpost is ook een maatschappelijk werker verbonden.

Mensen kunnen gemakkelijk een afspraak maken voor het spreekuur en ergens hulp bij vragen. Verder heeft Seinpost een tweedehandskledingwinkel. Verschillende wijkbewoners hebben financiële problemen en moeten met weinig geld zien rond te komen.

Op zondag zijn er kerkelijke vieringen in Seinpost. Daarbij speelt onderlinge ontmoeting een sterke rol. Meestal is er een hapje en drankje, muziek en een korte preek. De coronacrisis heeft ook bij Seinpost de gewone doorgang van activiteiten belemmerd. De inloop mocht met een aantal aanpassingen gelukkig wel openblijven, omdat het een buurtcentrum is. De vieringen hebben we ook zoveel mogelijk door laten gaan met maximaal 30 mensen, op afstand van elkaar, niet zingen etc. Voor verschillende mensen voelt Seinpost als ‘thuis’ en ‘familie’. Het is belangrijk om op een verantwoorde manier open te blijven voor hen.

Veel bezoekers van Seinpost hebben het er zo naar hun zin dat ze als vrijwilliger gaan meehelpen. Er is een zorgzame gemeenschap gegroeid. De mensen ondersteunen elkaar. Met de oorspronkelijke wijkgemeentes is er nog steeds een goede band. Wel is Seinpost wat meer een eigen gemeenschap geworden met een laagdrempelig karakter. Als pioniersplek krijgt Seinpost Slinge ondersteuning van de landelijke kerk en van verschillende andere kerken en organisaties. Ook voor de toekomst blijft het belangrijk dat er voldoende geld binnenkomt om het werk te kunnen voortzetten.’

Meer lezen? Zie: seinpostslinge.nl

Pand voor de wijk

De naam van de website zegt het al: Het Pand, een missionair-diaconaal centrum, onderdeel van de Martiniwijkgemeente in Groningen, richt zich op de wijk Korreweg. Het is een wijk met veel sociale huur, die ook wel bekend staat als aandachtswijk. Men wil een open, toegankelijke plek in de wijk zijn. Het gebouw is gevestigd op het terrein van een speeltuin, wat op zichzelf al zorgt voor veel natuurlijke contacten.

Ik spreek met Jan Waanders, die bij velen in de wijk bekend is als Jan-van-het-pand. Hij vertelt over de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Al meer dan 30 jaar is Het Pand actief in de Korrewegwijk. In de diverse activiteiten lag de nadruk al die jaren sterk op het kinderen tienerwerk. ‘We merkten dat steeds meer ouders ook belangstelling kregen. Ze kwamen hun kinderen brengen bij de knutselclub, of bij een sportactiviteit. Er ontstonden steeds meer contacten. Daarom richten we ons nu ook op de ouders; de doelgroep is dus verbreed. Naast de kinderclub organiseren we ook maaltijden en koffieochtenden; er is een buurvrouw-kookavond (met allerlei exotische gerechten) en een bijbelstudiegroep.

Verder is er de alpha-cursus en zijn we gestart met diensten. Zo is er een groeiende gemeenschap rond Het Pand ontstaan. We bieden huiswerkbegeleiding aan, met ondersteuning van studenten. Er wonen in de Korrewegwijk nogal wat mensen met een migratieachtergrond. Veel ouders hebben moeite met de taal, en kunnen hun kinderen dus moeilijk helpen. Nu kunnen ze verder komen. Zo proberen we kerk voor de buurt te zijn.

Veel kinderen die op de kinderclub komen gaan nooit naar kerk. Door in de viering aan te sluiten bij wat op de kinderclub aan de orde komt leggen we de verbinding. We zien nu dat kinderen erheen willen en aan hun ouders vragen of dat goed is; en dat ouders meekomen en aanhaken. Zij komen regelmatig met vragen: hoe zit dit, hoe zit dat? Het resulteerde in verschillende doopdiensten, van ouders, maar ook van kinderen en tieners.

We doen veel met sport. We voetballen veel, er is een empowermentgroep voor tienermeiden, we organiseren in de zomer een sport en spelweek.

Ook de burgerlijke gemeente ziet de betekenis van Het Pand en geeft een jaarlijkse subsidie.

De uitdaging waar we de komende jaren voor staan is zoeken naar verdieping. En de vraag of het lukt om de verbinding met de wijkgemeente Martinikerk te maken, in de catechese bijvoorbeeld. Dat is maatwerk.’

Meer informatie op: http://www.pandvoordewijk.nl/

Kerk voor heel de buurt

Kerk voor de buurt zijn, dat is wat Hebron voor ogen heeft. Nu willen veel gemeenten dit, maar in de praktijk blijkt dat niet altijd eenvoudig. Daarom kennen pioniersplekken vaak gedefinieerde doelgroepen, waar ze zich op richten. ‘Wat wij bij Hebron als uitdaging zien, is dat de hele buurt wordt gezien als doelgroep.’

De buurt, dat is de Spaarndammerbuurt. Een afgesloten wijk, die ervaren wordt als een dorp. Oude structuren zijn nog volop aanwezig, mensen kennen elkaar. Maar er zijn de laatste jaren wel allerlei veranderingen opgetreden. De voormalige arbeiderswijk kent sinds de jaren ‘70 veel migranten – ongeveer een derde van de bevolking is van allochtone afkomst – én de laatste jaren hebben veel jonge hoogopgeleiden de weg naar de wijk gevonden. ‘Die veelkleurigheid is een uitdaging, en die willen we graag aangaan.’

Ik spreek met Jurjen de Bruijne, bekend als ‘Buurtdominee’ in de Spaarndammerbuurt. ‘Het is mooi, zo’n gemixte wijk, maar ook ingewikkeld. Hoe kun je er zijn voor zo’n diverse doelgroep? Lukt het om één gemeenschap te zijn? Kunnen wij verbinding brengen? Dat is de uitdaging waar wij voor staan.’

Hebron bestaat al 100 jaar, en is gehuisvest in een voormalig wijkgebouw. Beneden is een zaal, die voor allerlei activiteiten gebruikt wordt. Boven zijn er twintig woningen, waar een leefgemeenschap is gehuisvest. Op die manier zoekt men verbinding met de buurt.

In de activiteiten kennen we een drieslag. Allereerst bieden wij hulp waar dat nodig is. Een relatief groot deel van de wijk leeft van een bijstandsuitkering. We hebben een project tegen eenzaamheid. Vervolgens proberen wij verbinding te brengen in de wijk. Dat gebeurt op verschillende manieren: door maaltijden, gesprekken, speeddates, kinderclubs. In het gebouw komen ontmoetingen tot stand: een lokale organisatie verzorgt een presentatie; toevallige ontmoetingen ontstaan. De flyers, in coronatijd verspreid, hebben veel reacties opgeleverd. Zo worden verbindingen tot stand gebracht; hulpvraag en -aanbod komen samen. Het derde is dat we ook inspiratie voor je ziel bieden, door samenkomsten op zondag, bijbellezen in het café, ontmoetingen rondom maatschappelijke thema’s.

Naast diaconale presentie denken we ook na over kerkelijke presentie. Gemeenschapsvorming staat daarbij centraal. De grootste uitdaging van de kerk in onze tijd is dat je uit je eigen bubbel komt, en niet langs normale maatschappelijke lijnen kerk bent. Dat is moeilijk, maar wel belangrijk. Wij zoeken niet naar de meest succesvolle formule, maar proberen dat juist te overstijgen, door voortdurend te differentiëren.

Meer lezen? Zie: https://hebron.amsterdam/