Preekschet Marcus 15:24 – Goede Vrijdag

Marcus 15:24

Goede Vrijdag

Ze kruisigden hem en verdeelden zijn kleren onder elkaar; ze dobbelden erom wie wat zou krijgen.

Schriftlezing: Marcus 15:16-26

Het eigene van de dag

Op de Goede Vrijdag staan we stil aan de voet van het kruis. Het past ons om ook werkelijk stil te zijn. We overdenken het lijden en de kruisdood van de Here Jezus. Hier past zwijgen. Wat kunnen en moeten wij nog zeggen? Het is goed om op deze dag de Schriften te lezen en desgewenst met muziek en zang te onderbreken. Zelf ervaar ik het telkens weer als erg indringend wanneer de passie gelezen wordt door verschillende stemmen, die de rollen in het evangelie vertolken.

Goede voorbereiding is dan wel vereist! Je zou kunnen denken aan de volgende indeling:

Stilte bij binnenkomstBemoediging

Zingen Psalm 22:1,4,8 Gebed

Marcus 14:1-11 Gezang 178:1, 2, 3

Marcus 14:12-21 Tussentijds 160

Marcus 14:22-31 Bijv. Gezang 352 of 357 of Tegen het donker, 48

Marcus 14:32-52 Zingende Gezegend 142 of Tussentijds 157

Marcus 14:53-65 Gezang 174:1, 2

Marcus 14:66-72 Gezang 177:1, 3, 5, 6

Marcus 15:1-15 Zingende Gezegend 146

Marcus 15:16-20 Gezang 183

Marcus 15:21-26 Gezang 192:1, 2, 3, 4

Marcus 15:27-38 Paaskaars wordt gedoofd

Marcus 15:39-47 Gebeden

Gezang 195 Stilte

Wie er toch voor kiest om een woord te spreken in een dergelijke opzet als hierboven of in een anders opgebouwde dienst, die kieze voor een korte overweging.

Uitleg

• Koning der Joden. In de korte en gedrongen perikoop die we lezen, staat geen woord te veel. Getuige vers 15 wilde Pilatus de menigte tevreden stellen en heeft hij de onschuldige de plaats van de schuldige laten innemen (plaatsvervanging). In plaats van Barrabas leverde (paredooken, 14:21, 42; 15:1, 15) hij Jezus uit om gekruisigd te worden. In dat alles is het de offerhandeling van God die zijn Zoon overgeeft. Voorafgaand werden kruiselingen eerst gegeseld. De soldaten zijn het subject in dit gedeelte, Jezus is het object. Alles wat met Jezus gedaan wordt, staat ingeklemd tussen wat de soldaten van Jezus zeggen en het opschrift boven het kruis: de koning van de Joden (vs. 18, 26). De woorden die als spot zijn bedoeld, worden onderstreept door de mishandelingen die de soldaten Jezus toebrengen. Bij de geseling zal Jezus ontdaan zijn van zijn eigen kleren. Bij de bespotting doen ze Jezus een purperen mantel om, een koningsmantel. Hij krijgt een kroon van doornen op zijn hoofd en wordt geslagen met een riet als zijnde een staf. Elementen die het koningschap moeten verbeelden. Zich er niet van bewust verlenen de soldaten met hun spot woorden aan de waarheid. Jezus is koning, een lijdende koning. Meermalen wordt Jezus kleding ontnomen of aangedaan (vs. 17, 20, 24). Uiteindelijk ontdoen ze Jezus van zijn kleren. Dat maakt deel uit van de diepe vernedering. Het laatste wat Jezus had, zijn stoffelijke erfenis, wordt Hem afgenomen. Naakt staat Hij daar en hangt Hij aan het kruis tussen hemel en aarde. Zie de mens! De eerste mens en zijn vrouw ontdekken hun naaktheid in de ontmoeting met God, na de zondeval (Gen. 3). Dat riep schaamte op. Naar goed gebruik is de kleding voor de beulen. De soldaten verdelen zijn kleren en dobbelen erom. Daarin klinkt Psalm 22:19 door zonder dat Marcus dat expliciet noemt (vgl. Joh. 19:24). Ook in de verzen 29 en 34 is Psalm 22 hoorbaar.

• Kruisiging. Na de hoon en spot door de soldaten, brengen (exagoo, enkel hier in Marcus) ze Hem buiten de stad om gekruisigd te worden. Naar Joods en Romeins recht moeten executies buiten de ommuurde stad plaatsvinden (Hebr. 13:12; Joh. 19:20). Marcus beschrijft de kruisiging op zich kort en bondig. Niet theatraal en zonder omhaal van woorden: kai staurousin auton (vs. 24). De verzen 20b tot 24a zijn gesteld in de tegenwoordige tijd en aan elkaar verbonden met kai. De kruisiging van Jezus, de knecht des Heren (Jes. 53), is van en voor alle tijden. Enkel vers 23 staat in de verleden tijd. Het drinken van de wijn is een gepasseerd station. Jezus wordt wijn te drinken gegeven (Spr. 31:6), met mirre vermengd om te verdoven. Maar Jezus neemt niet van de wijn, want getuige Marcus 14:25 zal Hij niet meer van de vrucht van de wijnstok drinken tot de dag dat Hij die opnieuw drinkt in het koninkrijk van God. Daarmee neemt Jezus bewust het lijden op zich. Aan het kruis, de troon van zijn koningschap, hangt Christus de koning, getuige de bespotting en het opschrift. Dat is de paradox van het lijden en sterven van Jezus Christus. Zijn vernedering is zijn verhoging. Onder het kruis brengt Hij allen samen: de Joden, de leiders, de verwanten, de heidenen. De woorden van Jezus aan de maaltijd worden werkelijkheid: ‘Dit is mijn bloed dat voor velen vergoten wordt.’

Aanwijzingen voor de prediking

• Kleren maken de man. Straks met Pasen staan we er weer op ons ‘paasbest’ op. ‘Zit je jasje goed, zit je dasje goed?’ We leven in een wereld waarin veel draait om de buitenkant, om wat we zien. ‘Het oog wil ook wat.’ We doen er alles aan om er ‘stralend’ uit te zien. Er wordt wat ‘opgepimpt’ en opgesmukt. Talentenjachten bij de vleet, waarbij het gaat om de ‘X-factor’, om de looks. Glitter en glamour maken dat je het ver kunt schoppen in de wereld. En het motto lijkt telkens weer: ‘Het hemd is nader dan de rok.’ Verder dan dat komen we vaak niet. De christelijke gemeente houdt haar oog en haar hart gericht op Jezus. Wanneer je door alle buitenkant heen kunt en durft prikken, is dat wat werkelijk houdt. Dat is ook de uitdaging van onze missionaire arbeid. Dat je een woord voor de wereld hebt. Dat je wijst op Hem die niet door de mand valt omdat het allemaal buitenkant is. Bij alle fake en lucht is Hij de weg naar de waarheid en het leven. De verkondiging van zijn Naam en zijn weg heeft inhoud.

• Naaktheid. De soldaten spelen hun spel met Jezus. Een schertsvertoning. Jezus wordt ontkleed om gegeseld te worden. Bloedend en murw geslagen wordt Hij als koning aangekleed, met een purperen mantel, een doornenkroon, een riet als staf. ‘Is dat, is dat mijn Koning?’ Vervolgens worden Hem de eigen kleren weer aangedaan wanneer Hij naar Golgota gebracht wordt. Daar op de Schedelplaats wordt Hem alles ontnomen. Zijn laatste stoffelijke bezit, zijn kleren, worden Hem ontnomen en er wordt om geloot. Naakt voor het oog van de wereld hangt Jezus tussen hemel en aarde. Naast de onbeschaamdheid en perversiteit die onze cultuur eigen is voor wat betreft naaktheid en seksualiteit, is er ook de schaamte wanneer je ontkleed bent. Naakt als de eerste man en vrouw voor God, die zich schaamden voor Hem omdat zij gezondigd hadden, niet gehoord hadden naar wat God van hen vroeg. Plaatsvervangend hangt Jezus ontkleed voor het oog van de wereld. Zondeloos, weerloos.

• Emo-cultuur. Weerloos tot op het bot is Hij. Ontkleed, bitter lijdend aan de kruisdood. Marcus beschrijft het heel sober en indringend. Eigenlijk in vier woorden: en zij kruisigden Hem. Geen dramatische en meeslepende beelden a la de Passion of the Christ. Opnieuw zijn wij aan de voet van het kruis. ‘Als ik in gedachten sta, bij het kruis van Golgota.’ Daar is de stilte en de ootmoed. Om mij hangt Hij daar. Wij staan erbij en kijken ernaar. In onze emo-cultuur zitten we met onze neus boven op de verhalen en getuigenissen van mensen die diepe emoties meemaken in hun leven. We zijn toeschouwers in het leven van anderen. Niets lijkt meer te gek. Van het zoeken naar je verwanten tot het overwinnen van angsten – alles wordt getoond. Het diepste woord en de diepste emotie die we kunnen meemaken, geschieden op die heuvel daarginds, waar Jezus Christus in alle naaktheid en verlatenheid sterft voor onze zonde. Daar staan wij in ons hemd. Daar horen wij ons te schamen. Want het is om ons dat Hij aan het kruis hangt.

• Lijdende koning. ‘O kostbaar kruis, o wonder Gods…’ Dat kruis is de troon van onze koning. ‘Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat’ (Christus is de overwinnaar, Christus is de koning, Christus is de heerser). Dat is een leus van Karel de Grote, beschermer van de opvolger van Petrus, door wie hij in het jaar 800 te Rome tot keizer is gekroond. De tekst is te vinden op het voetstuk van de obelisk op het Sint Pietersplein. Dat is de paradox van het kruis. De lijdende knecht des Heren is koning. Hij draagt de zonde der wereld. Hij verzoent ons met God, zijn hemelse Vader.

Onder het kruis staan de vertegenwoordigers van godsdienst en wereld. Wie naar Hem opziet en Hem erkent als Heer, wordt bekleed met kleren van het kindschap. Dan zijn er compleet nieuwe verhoudingen. Een nieuw leven door Hem die ons zo heeft liefgehad. Waar zijn wij in deze dagen? De negrospiritual zingt: ‘ Were you there when they crucified my Lord?’

Liturgische aanwijzingen.

De kleur van deze dag is zwart. We beginnen de dienst in stilte en verlaten de kerk in stilte. Voor de keuze van liederen verwijs ik naar het begin van deze schets.